Ngày 28-11, trong bối cảnh hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước đang tất bật chuẩn bị để chuyển từ thuế khoán sang hình thức kê khai, nộp thuế theo doanh thu từ ngày 1-1-2026, Báo Người Lao Động đã tổ chức talkshow với chủ đề: "Chuyển đổi thuế cho hộ kinh doanh: Minh bạch, đơn giản, hiệu quả".
Còn nhiều vướng mắc
Có mặt tại buổi trao đổi từ rất sớm, ông Nguyễn Minh Đức, một tiểu thương lâu năm ở chợ đầu mối nông sản Thủ Đức (TP HCM), bày tỏ chủ trương của nhà nước về kê khai nộp thuế thay cho thuế khoán là đúng, song bà con "vẫn rất bỡ ngỡ". "Chúng tôi muốn làm đúng nhưng không biết bắt đầu từ đâu, làm sao cho chính xác để không bị phạt. Như trường hợp hai vợ chồng vừa bán hàng vừa kiêm luôn giao hàng, không có thời gian ngồi kê khai" - ông Đức nêu thực tế.
Chưa kể, đa số tiểu thương lớn tuổi không quen công nghệ, trong khi giá rau củ thay đổi từng ngày, hàng tươi dễ hư hỏng nên việc lập hóa đơn từng giao dịch là bất khả thi. Ngoài ra, bài toán đầu vào không có hóa đơn khiến việc kê khai đầu ra gặp nhiều vướng mắc.
Tiểu thương Nguyễn Minh Đức và các khách mời trao đổi tại talkshow do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 28-11. Ảnh: QUANG LIÊM
Ông kiến nghị cơ quan thuế và đơn vị công nghệ phối hợp tạo phần mềm riêng cho tiểu thương, tinh gọn và dễ thao tác. Quan trọng hơn là cần có lộ trình riêng cho ngành hàng nông sản tươi sống, hướng dẫn thực hành từng bước để bà con làm quen.
"Lý thuyết thì dễ nhưng khi bắt tay làm mới thấy người lớn tuổi không theo kịp. Phải chỉ từng chút một, tập dần cho họ thấy đúng rồi mới cho làm thật. Cần cho lộ trình 3-6 tháng để tiểu thương làm quen, khi làm sai thì được hướng dẫn sửa chứ không xử phạt" - ông Đức nói.
Bộ Tài chính đề nghị tăng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng/nămNgoài ra, một mối lo khác là việc cạnh tranh không lành mạnh. Nếu hộ kinh doanh chấp hành kê khai, hàng hóa có hóa đơn, giá sẽ cao hơn. Trong khi hàng "trôi nổi" ngoài chợ, không rõ nguồn gốc lại rẻ hơn nên cần phải xử lý triệt để tạo sự cạnh tranh công bằng.
Là một người rất gần gũi với các hộ kinh doanh, ông Đỗ Duy Thanh, chuyên gia ngành ẩm thực (F&B), cho biết thời gian qua, một số mô hình đã có chuyển đổi, chủ yếu là mô hình kinh doanh thức uống do người trẻ vận hành, có hiểu biết về công nghệ.
Còn các quán truyền thống, chủ quán lớn tuổi thì khó khăn hơn nhiều. "Các quán ăn mỗi ngày phục vụ hàng trăm khách, nếu quy định phải xuất hóa đơn ngay tại thời điểm giao dịch thì rất khó thực hiện. Tốt hơn nên cho phép xuất hóa đơn cuối ngày" - ông đề xuất.
Đặc biệt, chi phí thuê kế toán từ 12-15 triệu đồng/tháng cũng vượt khả năng của đa số hộ kinh doanh nhỏ. Ngoài ra, hầu hết nguyên liệu mua từ chợ đầu mối không có hóa đơn, dẫn đến khó xác định chi phí hợp lý khi chuyển sang cơ chế khấu trừ.
Cần xây dựng phần mềm "siêu gọn"
Ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP HCM, nhìn nhận thách thức lớn nhất nằm ở khâu triển khai và vận hành, đặc biệt với các hộ kinh doanh lớn tuổi, chưa quen công nghệ. Các ngành đặc thù như F&B hay nông sản tươi sống ở chợ đầu mối gặp khó khăn trong việc mua hàng không có hóa đơn đầu vào và áp lực về số lượng thao tác xuất hóa đơn trong giờ cao điểm.
Do đó, ông cho rằng cần có đội ngũ xuống trực tiếp "cầm tay chỉ việc" hướng dẫn bà con hộ kinh doanh thực hiện. "Để chính sách thuế mới thành công cần 3 trụ cột: chính sách, tài chính và giải pháp công nghệ" - ông Tịnh nhấn mạnh.
Ở góc độ đơn vị phát triển phần mềm, ông Nguyễn Gia Bảo Long, Giám đốc phát triển kinh doanh Haravan, nhất trí công nghệ là một trong những giải pháp quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi thuế.
Theo ông, điều cần thiết lúc này là ngành thuế, các ngân hàng thương mại, công ty công nghệ phải lắng nghe những khó khăn, vướng mắc của hộ kinh doanh, để từ đó đồng hành, hỗ trợ họ tháo gỡ vướng mắc, sao cho quá trình chuyển đổi trở nên đơn giản, hiệu quả và tránh sai sót.
Ông Long cho biết Haravan đang xây dựng các phần mềm và ứng dụng chuyên biệt để giúp hộ kinh doanh giảm bớt gánh nặng trong việc tạo đơn hàng, xuất hóa đơn và xử lý chứng từ kế toán.
"Việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai chắc chắn sẽ khiến nhiều người bỡ ngỡ nhưng nếu vượt qua giai đoạn đầu, hộ kinh doanh sẽ nhận về nhiều lợi ích: doanh thu - chi phí minh bạch theo ngày, đánh giá hiệu quả kinh doanh chính xác hơn và có cơ sở tiếp cận các nguồn vốn, hỗ trợ từ bên ngoài" - ông Long chia sẻ.
Trong khi đó, ông Đỗ Duy Thanh cho rằng cần phân nhóm hộ kinh doanh để có phương án hỗ trợ phù hợp. Với nhóm bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử, ông gợi ý các sàn có thể hỗ trợ khấu trừ thuế thay khi doanh số dưới 3 tỉ đồng/năm, đồng thời mọi giao dịch nên thực hiện qua tài khoản ngân hàng riêng để minh bạch dữ liệu.
Với nhóm bán tại chỗ, giải pháp khả thi nhất là khuyến khích thanh toán không tiền mặt. Khi khách thanh toán bằng chuyển khoản hoặc QR, dữ liệu sẽ tự động liên thông với hóa đơn điện tử, giúp giảm đáng kể thao tác ghi chép thủ công vốn là gánh nặng lớn nhất đối với người kinh doanh lớn tuổi.
Ông Thanh cũng đề xuất các công ty phần mềm phát triển thêm phiên bản "siêu gọn" cho hộ siêu nhỏ, chỉ cần vài thao tác là có thể xuất hóa đơn. Theo ông, điều các hộ F&B lo lắng nhất không phải nghĩa vụ thuế mà là sợ sai hồ sơ, sợ thao tác phức tạp dẫn đến bị phạt. Vì vậy, ngoài giải pháp công nghệ đơn giản, họ rất cần sự hỗ trợ trực tiếp, hướng dẫn "cầm tay chỉ việc" trong giai đoạn đầu.
Nhiều giải pháp từ ngân hàng
Ông Phạm Trung Dũng, Phó Giám đốc Ban Khách hàng bán lẻ - Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cho biết để đồng hành với ngành thuế, BIDV đã triển khai chiến dịch "60 ngày cao điểm - Chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai đối với hộ kinh doanh" nhằm hỗ trợ các hộ kinh doanh đáp ứng các quy định mới của ngành thuế, của pháp luật.
Bên cạnh các giải pháp tài chính trọn gói (giải pháp thanh toán, quản lý dòng tiền, vay vốn...), BIDV đã ra mắt MyShop Pro tích hợp ngay trên ứng dụng ngân hàng điện tử BIDV SmartBanking. Ứng dụng này được xây dựng dựa trên kiến trúc hệ sinh thái cộng sinh, thay thế toàn bộ sổ sách quản lý bán hàng truyền thống, giúp hộ kinh doanh quản lý toàn bộ hoạt động kinh doanh từ thanh toán, doanh thu, chi phí, đến hàng hóa tồn kho... BIDV đang miễn phí trọn đời chi phí sử dụng ứng dụng cho các khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ trong năm 2025.
Với sản phẩm chuyên biệt, BIDV đã liên kết với Công ty Misa (đối tác có thị phần lớn nhất hiện nay về cung cấp phần mềm bán hàng, kế toán) và triển khai sản phẩm chuyên biệt là cho vay tín chấp 100% qua phần mềm kế toán/quản lý bán hàng của Công ty Misa. Doanh nghiệp chỉ cần đăng ký nhu cầu vay, gửi hồ sơ và nhận phê duyệt qua nền tảng kế toán Misa và có thể rút vốn ngay sau khi được phê duyệt. Thủ tục đơn giản, lãi suất cạnh tranh, hạn mức lên đến 3 tỉ đồng. "Với sự chuẩn bị nghiêm túc của mỗi hộ kinh doanh và sự hỗ trợ đồng bộ từ cơ quan quản lý và hệ thống ngân hàng, quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai sẽ mang lại nhiều giá trị thiết thực, mở ra một giai đoạn tăng trưởng bền vững cho cộng đồng tiểu thương trong những năm tới" - ông Phạm Trung Dũng nói.
