Căng thẳng Mỹ - Iran về vấn đề hạt nhân
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã viết một bức thư gửi Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei nhằm nỗ lực khởi động các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân đang phát triển nhanh chóng của nước này.
Trả lời trước báo chí, ông Trump cho biết: "Tôi đã viết cho họ (Tehran) một lá thư, nói rằng tôi hy vọng các ông sẽ đàm phán, bởi nếu chúng ta phải hành động quân sự thì đó sẽ là điều khủng khiếp đối với họ."
Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei sau đó đã bác bỏ ý tưởng đàm phán với Mỹ về chương trình hạt nhân, cho biết đây là "sự lừa dối". "Khi chúng ta biết họ không tôn trọng thỏa thuận, thì đàm phán còn có nghĩa gì," ông nói, ám chỉ đến quyết định từ bỏ thỏa thuận hạt nhân năm 2015 của ông Trump.
Ông Ali Khamenei cũng cảnh báo rằng Iran sẽ trả đũa trong trường hợp các cơ sở hạt nhân của nước này bị tấn công. "Iran không muốn chiến tranh nhưng nếu người Mỹ đi sai đường, thì phản ứng của chúng tôi sẽ mang tính quyết định và bên chịu thiệt hại nhiều nhất là Mỹ."
Iran càng tức giận hơn sau khi 6 trong số 15 nước của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc - Mỹ, Pháp, Hy Lạp, Panama, Hàn Quốc và Anh - đã tổ chức một cuộc họp kín trong tuần này để thảo luận về chương trình hạt nhân của mình. Tehran cho biết cuộc họp "lạm dụng" Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Cơ sở hạt nhân của Iran. Ảnh: Getty
Nga và Trung Quốc hành động
Ngay lập tức, Nga, Trung Quốc và Iran đã có cuộc hội đàm cấp cao tại Bắc Kinh hôm 14/3. Tại đây, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triêu Húc đã gặp Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi và Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov.
Sau cuộc họp, Nga và Trung Quốc kêu gọi Mỹ dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Iran và tái khẳng định sự ủng hộ cho tuyên bố của Tehran rằng chương trình hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích hòa bình.
Đại sứ Iran tại Trung Quốc gọi cuộc họp "thành công hoàn toàn" và cho biết hai nước đã nhất trí hợp tác để đối phó với các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết hôm 14/3 rằng, "cần phải tiếp tục các nỗ lực ngoại giao" về chương trình hạt nhân của Iran và lên án các lệnh trừng phạt đối với Tehran, gọi các lệnh này là bất hợp pháp.
Trung Quốc cũng chỉ trích cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị phát biểu hôm 14/3 rằng sự can thiệp vội vàng của hội đồng không giúp ích gì cho việc xây dựng lòng tin.
Các cuộc đàm phán diễn ra vài ngày sau khi Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian bác bỏ những thứ ông coi là "lệnh" của Tổng thống Trump về việc đàm phán thỏa thuận hạt nhân mới hoặc phải đối mặt với các hành động quân sự.
Nga và Iran đã mở rộng hợp tác quân sự trong những năm gần đây. Tehran cung cấp máy bay không người lái cho Moscow để sử dụng cho chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine trong bối cảnh 2 nước đều phải đối mặt với lệnh trừng phạt của phương Tây.
Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Mã Triêu Húc và Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov. Ảnh: MID_Nga
Chương trình hạt nhân
Iran từ lâu đã phủ nhận rằng họ đang phát triển vũ khí hạt nhân. Nhưng Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho biết tháng trước rằng Iran đang "tăng tốc đáng kể" việc làm giàu uranium lên gần mức cấp độ vũ khí khoảng 90%.
Kể từ khi trở lại nắm quyền vào tháng 1/2025, Tổng thống Trump đã khôi phục lại chiến dịch "gây sức ép tối đa" đối với Tehran, thắt chặt lệnh trừng phạt đồng thời thúc giục các cuộc đàm phán mới.
Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi cho biết: "Chương trình hạt nhân của Iran về bản chất là vì mục đích hòa bình. Nó nằm dưới sự giám sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Iran đang có các cuộc thanh tra lớn từ IAEA và chương trình hạt nhân của chúng tôi chưa bao giờ bị chuyển hướng sang các mục đích phi hòa bình."
Ông Gharibabadi đánh giá, nguyên nhân gốc rễ của tình hình hiện tại là việc Mỹ đơn phương rút khỏi hiệp ước hạt nhân năm 2015.