Nếu hỏi: "Từ đẹp nhất trong tiếng Anh là gì?", hầu hết mọi người sẽ trả lời ngay: mother (mẹ), love (tình yêu), beautiful (đẹp đẽ). Những từ này gắn với cảm xúc mạnh mẽ và ký ức ngọt ngào, nên không có gì lạ khi chúng thường đứng đầu danh sách. Thế nhưng, theo nhiều nhà ngôn ngữ học và nhà văn nổi tiếng, từ được coi là "đẹp nhất" trong tiếng Anh lại không liên quan đến ý nghĩa tình cảm sâu sắc nào cả. Từ ấy đơn giản là: cellar door.
"Cellar door" /ˈsɛl.ər dɔːr/ hiểu đơn giản là cái cửa dẫn đến hầm chứa, thường là hầm chứa rượu. Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng câu chuyện đằng sau cellar door lại mang sức thuyết phục bất ngờ.
Cellar door có nghĩa là "cửa hầm chứa"
Nhà ngôn ngữ học J.R.R. Tolkien - cha đẻ của bộ The Lord of the Rings (Chúa Tể Những Chiếc Nhẫn) - trong một bài giảng tại Đại học Oxford năm 1955, từng nhấn mạnh rằng: "Most English-speaking people will admit that 'cellar door' is beautiful, especially if dissociated from its sense" (Tạm dịch: Hầu hết những người nói tiếng Anh sẽ thừa nhận rằng "cellar door" (cửa hầm rượu) rất đẹp, đặc biệt là khi tách biệt khỏi nghĩa của nó - PV) (Tolkien, 1983). Tolkien cho rằng nếu tách nghĩa thực tế ra và chỉ lắng nghe âm thanh, "cellar door" trở nên vô cùng du dương và đẹp đẽ.
Không chỉ Tolkien, George Jean Nathan - một nhà phê bình văn học Mỹ - cũng từng tuyên bố trong một bài tiểu luận đầu thế kỷ 20 rằng "cellar door" là cụm từ có âm thanh đẹp nhất trong tiếng Anh (Nathan, 1917). H.L. Mencken, nhà báo và nhà phê bình nổi tiếng, cũng nhắc tới điều này trong tác phẩm The American Language (Mencken, 1919), nơi ông liệt kê các ví dụ về "những tổ hợp âm thanh tiếng Anh đẹp đẽ".
Tại sao "Cellar door" được coi là từ có âm thanh đẹp nhất trong tiếng Anh?
Tại sao "cellar door" lại được ca ngợi đến vậy? Bí mật nằm ở bản thân âm thanh: sự mềm mại của phụ âm s, sự uốn lượn của âm l, sự tròn đầy nhẹ nhàng của nguyên âm e và o, rồi kết thúc bằng âm r nhẹ nhàng. Khi phát âm "cellar door", ta có cảm giác như đang trôi theo một dòng suối nhỏ, dịu dàng và liền mạch, không vấp váp.
Điều này phù hợp với nghiên cứu của David Crystal trong cuốn The Cambridge Encyclopedia of the English Language (Crystal, 1995), khi ông nhấn mạnh rằng những tổ hợp âm thanh có sự cân bằng giữa phụ âm mềm và nguyên âm mở dễ tạo ra cảm giác thẩm mỹ tích cực ở người nghe.
Cách phát âm từ Cellar door (Nguồn YouTube: Reviewology)
Một nghiên cứu về tâm lý ngôn ngữ học khác của Vitevitch và Luce (1999) cũng chỉ ra rằng những từ có âm tiết quen thuộc, dễ phát âm thì được não bộ xử lý nhanh hơn, tạo nên cảm giác dễ chịu hơn (Vitevitch & Luce, 1999). Khi ta nghe "cellar door", sự trôi chảy của các âm vị làm cho cụm từ này dễ được não bộ tiếp nhận và ghi nhớ với cảm xúc tích cực.
Không chỉ trong nghiên cứu học thuật, "cellar door" còn được nhắc đến trong nền văn hóa đại chúng. Trong bộ phim Donnie Darko (2001), nhân vật giáo viên tiếng Anh đã chia sẻ: "A famous linguist once said that of all the phrases in the English language, of all the endless combinations of words in all of history, that 'cellar door' is the most beautiful" (Tạm dịch: Một nhà ngôn ngữ học nổi tiếng từng nói rằng trong tất cả các cụm từ trong tiếng Anh, trong tất cả các sự kết hợp vô tận của từ ngữ trong suốt lịch sử, "cellar door" (cửa hầm rượu) là cụm từ đẹp nhất - PV).
Dù phim không ghi cụ thể ai là nhà ngôn ngữ học đó, lời thoại này gián tiếp dẫn khán giả quay trở lại với ý tưởng nổi tiếng từ Tolkien.
Điều thú vị nhất về "cellar door" là: bản thân ý nghĩa thực tế của nó – "cửa hầm rượu" – hoàn toàn bình thường, thậm chí có phần tầm thường. Nhưng khi ta tạm gác nghĩa sang một bên và chỉ lắng nghe âm thanh, ta mới thấy cái đẹp tinh tế thực sự toả sáng. Đó là một vẻ đẹp thuần khiết, không bị chi phối bởi nội dung hay hình ảnh.
Đây chính là một "cellar door" điển hình
Nếu "mother" đẹp vì nó gắn với tình mẫu tử thiêng liêng, "love" đẹp vì nó khơi dậy cảm xúc sâu sắc, "beautiful" đẹp vì nó là bản thân khái niệm cái đẹp, thì "cellar door" lại đẹp vì sự trong trẻo của âm thanh - thứ vượt lên trên mọi ý nghĩa và gợi mở cho người nghe cả một không gian tưởng tượng tự do.
Học tiếng Anh mấy chục năm, nếu chỉ mải mê đếm nghĩa của từ, giải ngữ pháp, luyện kỹ năng, chúng ta rất dễ bỏ quên một khía cạnh đầy cảm xúc: sự âm vang của ngôn ngữ. "Cellar door" nhắc ta rằng, đằng sau mỗi ngôn ngữ là một thế giới âm thanh sống động, nơi cái đẹp có thể nằm ở những điều giản dị nhất, và đôi khi, đẹp nhất lại chính là khi ta buông hết lý trí, chỉ để tâm hồn mình lắng nghe.