Có những người ra trường với bảng điểm đẹp, profile ấn tượng, tư duy tốt và tinh thần cầu tiến. Nhưng khi đi làm, họ lại không thể duy trì hiệu suất, không tạo dựng được uy tín hoặc không gắn bó lâu dài với bất kỳ công việc nào.
Họ thường rơi vào trạng thái thất vọng, tự trách hoặc oán trách môi trường, đồng nghiệp, sếp. Và câu hỏi lặp đi lặp lại trong đầu là: " Mình đã làm gì sai? Tại sao người khác vẫn tiến xa, còn mình cứ mãi loay hoay?".
Một bạn trẻ từng gửi câu hỏi này đến ChatGPT: "Tôi là người có trách nhiệm, làm việc chăm chỉ, từng học rất giỏi. Nhưng 3 năm đi làm, tôi đổi việc nhiều lần và đều ra đi trong tâm trạng bất mãn. Vấn đề là do tôi chưa đủ tốt, hay do tôi đã bỏ lỡ điều gì đó trên hành trình trưởng thành?".
Câu trả lời nhận được không hề xoáy vào năng lực chuyên môn, mà là một gợi ý khiến người đọc phải lặng người:
"Bạn có thể giỏi, nhưng nếu thiếu năng lực xã hội, thiếu khả năng điều tiết cảm xúc và không hiểu cách 'tồn tại' trong môi trường làm việc thực tế – thì bạn vẫn sẽ thất bại".
Và quan trọng nhất: những điều này không được dạy trong trường học.
Vậy rốt cuộc, thứ gì mới là "năng lực bị lãng quên" mà nhiều người đi làm thiếu hụt?
1. Hiểu cách vận hành của môi trường công sở, chứ không chỉ biết hoàn thành nhiệm vụ
Trường học dạy chúng ta cách đạt điểm cao, nhưng công sở là nơi vận hành theo mạng lưới con người và văn hóa riêng. Bạn không thể thành công nếu không biết quan sát bối cảnh, hiểu vai trò của từng người, và thích nghi với cách làm việc chung.
Ảnh minh họa
Nhiều người "giỏi chuyên môn nhưng lạc quẻ tập thể" thường không hiểu vì sao mình không được trọng dụng. Lý do là bởi họ đánh giá mọi thứ bằng đúng - sai, thay vì hiệu quả - không hiệu quả trong một hệ thống phức tạp.
2. Khả năng điều tiết cảm xúc cả của mình lẫn của người khác
Trường học có thể dạy bạn logic, nhưng nơi làm việc đòi hỏi bạn hiểu cảm xúc. Bạn có thể đúng về lý, nhưng thua về cách nói. Bạn có thể siêng năng, nhưng khiến người khác khó chịu vì thiếu tinh tế.
Hãy nhớ rằng người trưởng thành thành công không phải là người ít lỗi, mà là người xử lý được các tình huống nhiều cảm xúc mà không làm vỡ vụn mối quan hệ.
3. Tư duy hệ thống và kỹ năng giao tiếp đa chiều
Học giỏi thường là quá trình làm tốt phần của mình. Nhưng làm việc là sự hợp tác và trong đó, khả năng thấu hiểu vị trí của người khác, diễn đạt rõ ràng, và biết điều chỉnh theo nhóm là kỹ năng tối quan trọng.
Những người "vừa thông minh vừa khó gần" thường không phát triển được lâu dài, không phải vì họ kém cỏi, mà vì không thể phối hợp với người khác trong một hệ thống đang vận động.
Sau tất cả, bạn có thể giỏi, nhưng giỏi thôi chưa đủ.
Bạn có thể có năng lực, nhưng vẫn bị đào thải nếu thiếu sự linh hoạt, EQ và hiểu cách vận hành của môi trường làm việc.
Và trớ trêu thay, những điều này không nằm trong bất kỳ chương trình giáo dục phổ thông hay đại học nào. Chúng chỉ có thể học được qua trải nghiệm hoặc qua việc nhìn nhận lại chính mình, sớm hơn một chút.