Tờ Nikkei Asian Review cho hay trải qua gần một năm kể từ lần đầu tiên Alimentation Couche‑Tard (ACT) tiếp cận Seven & i Holdings với đề nghị mua lại trị giá 47 tỷ USD, thương vụ vẫn đang trong giai đoạn đàm phán kéo dài, nảy sinh nhiều câu hỏi xoay quanh quyết tâm và chiến lược của cả hai bên.
Trong thương vụ này, cái tên nhà sáng lập Alain Bouchard của ACT bất ngờ nổi lên, qua đó cho thấy tham vọng của vị tỷ phú 70 tuổi này lớn đến mức nào khi muốn thâu tóm 85.000 chi nhánh 7-Eleven, chuỗi siêu thị lớn nhất thế giới được mệnh danh là ‘báu vật quốc gia’.
Cậu bé làm toán
Thương vụ của ACT chính thức bắt đầu từ tháng 8/2024 khi đưa ra đề nghị 47 tỷ USD thâu tóm Seven & i, chủ sở hữu 7‑Eleven, nhưng quá trình đàm phán liên tục bị gián đoạn do ý kiến khác biệt xoay quanh điều khoản bảo vệ và triển vọng tương lai của công ty Nhật Bản.
Seven & i đã yêu cầu ACT chấp nhận một điều khoản "đứng ngoài" (stand‑still) nhằm ngăn chặn hành vi thâu tóm thù địch, trong khi ACT lo ngại điều khoản này sẽ giới hạn khả năng cạnh tranh với các bên khác.
Bất chấp khúc mắc, đến cuối tháng 4/2025 cả hai bên đã ký thỏa thuận bảo mật (NDA), mở đường cho ACT tiếp cận sâu hơn vào dữ liệu tài chính của Seven & i.
Trong khi thương vụ vẫn chưa ngã ngũ thì vai trò của nhà đồng sáng lập kiêm Chủ tịch điều hành ACT, ông Alain Bouchard bất ngờ trở nên nổi bật.
Sinh năm 1949 tại Chicoutimi, Quebec, Alain Bouchard là con thứ hai trong sáu anh chị em. Cha ông thất bại trong ngành xây dựng khi Bouchard còn học tiểu học, buộc gia đình chuyển đến ở Micoua trong ngôi nhà tồi tàn.
Thế rồi việc mẹ phải nhập viện còn chị cả phải nghỉ học để chăm sóc gia đình đã khiến cậu bé Bouchard có ký ức khó quên về bất ổn tài chính, đồng thời nung nấu giấc mơ thoát nghèo.
Cha Bouchard thường đưa ông đi khảo sát tiệm ăn, gara, bắt cậu bé "làm toán" tính xem có thể biến chỗ đó thành kinh doanh hay không, qua đó định hình phong cách trở thành "bản năng" suốt sự nghiệp của ông.
Nhờ vậy, Bouchard hình thành tầm nhìn tưởng tượng tiềm năng nơi mọi khu đất, dù nhỏ, miễn là "điểm bán" có thể phục vụ khách hàng hàng ngày với sản phẩm tiện lợi.
Năm 1980, Bouchard mở cửa hàng tiện lợi đầu tiên, đặt nền móng cho Alimentation Couche‑Tard. Đích thân ông đã trực tiếp gõ cửa đi mua lại các cửa hàng nhỏ có vị trí đẹp, thậm chí kiên trì "quay lại sau vài năm" nếu lần đầu bị từ chối khi đã nhắm đến vị trí đó.
Chiến lược này, kết hợp với cơ cấu phân quyền cao, giúp công ty tăng từ 1 lên hơn 12.500 cửa hàng toàn cầu tính đến 2014, khi ông bàn giao ghế CEO nhưng tiếp tục điều hành với tư cách Chủ tịch.
Tác giả Guy Gendron của cuốn tiểu sử "Daring to Succeed" đánh giá Bouchard "nổi tiếng về sự kiên nhẫn" và nhờ đó dựng lên đế chế trị giá 48 tỷ USD bằng cách "mua từng cửa hàng một".
Theo Nikkei, tập đoàn ACT nổi tiếng trong giới mua bán và sáp nhập (M&A) với phong cách "tôn trọng văn hóa địa phương," không cử quản lý Canada sang áp đảo, mà giữ lại lãnh đạo bản địa sau khi thâu tóm Bigfoot (2001), Circle K (2003) và Statoil Fuel & Retail (2012).
Chiến lược này giúp ACT dễ dàng thâm nhập thị trường mới, nhanh chóng hòa nhập và khai thác thế mạnh của từng địa phương.
Ví dụ ở Scandinavia, người dân từng e ngại những doanh nghiệp nước ngoài đến thâu tóm nhưng Couche‑Tard đã duy trì ban lãnh đạo cũ, cho thấy thái độ hòa đồng, hợp tác và tập trung khai thác điểm mạnh nội địa.
Về phía Bouchard, dù đã chuyển giao vị trí CEO năm 2014, ông vẫn thường xuyên đến văn phòng nhỏ nhìn ra bãi đậu xe, trực tiếp nghe ngóng các phòng ban. Ông cũng sử dụng cùng một ngôi chòi nghỉ ngoài Montreal suốt 50 năm để đón gia đình, thể hiện cuộc sống giản dị so với khối tài sản cá nhân vào hàng giàu nhất Canada
Tuy nhiên, thứ Bouchard vẫn còn thèm khát là một di sản thực sự lớn khi đã bước sang tuổi 70, và cái tên 7-Eleven được đưa vào tầm ngắm.
Bài học 2021
Năm 2021, ACT đề nghị mua lại Carrefour với giá 20 tỷ USD nhưng bị chính phủ Pháp bác bỏ do lo ngại vấn đề an ninh lương thực. Cú vấp này càng khiến Bouchard quyết tâm thực hiện giấc mơ di sản của mình khi nhắm đến chuỗi lớn hơn: 7-Eleven.
Vấn đề phê duyệt chống độc quyền tại Mỹ được xem là rào cản lớn nhất cho thương vụ, khi ACT có thể buộc phải thoái vốn hơn 2.000 cửa hàng để đáp ứng yêu cầu của các cơ quan chức năng cho thương vụ 7-Eleven.
Bên cạnh đó, các nhà đầu tư và cổ đông Nhật cũng quan ngại khả năng Seven & i bị thâu tóm sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế nội địa, tương tự trường hợp thất bại tại Carrefour.
Tính đến 30/4/2024, ACT vận hành 16 800 cửa hàng với 62 % do công ty điều hành trực tiếp, doanh thu của ACT tương đương Seven & i nhưng lợi nhuận ròng lại đạt 2,7 tỷ USD, cao hơn gấp đôi so với 1,2 tỷ USD của đối thủ Nhật Bản.
Bất chấp điều đó, Seven & i tại Nhật có hệ thống chuỗi cung ứng thực phẩm tươi với hơn 20.000 cửa hàng nội địa, trở thành một "kho báu" mà Bouchard cho là giá trị cốt lõi phải thâu tóm.
Tại buổi họp báo ở Tokyo tháng 3/2025, Bouchard nhấn mạnh ACT "sẽ không rút lui" dù bày tỏ thất vọng về tốc độ đàm phán.
Cụ ông 70 tuổi này tin rằng "sự kiên nhẫn cuối cùng sẽ chiến thắng", dựa vào kinh nghiệm chinh phục từng cửa hàng nhỏ trong suốt 45 năm qua.
Nếu thành công, đây sẽ là thương vụ M&A lớn nhất từ trước đến nay của một công ty nước ngoài với mục tiêu Nhật Bản, gia tăng vị thế của ACT trên toàn cầu.
Với tham vọng biến Couche‑Tard thành chuỗi tiện lợi lớn nhất toàn cầu, tỷ phú Bouchard đang đứng trước bài kiểm tra lớn nhất sự nghiệp. Thương vụ 47 tỷ USD không chỉ là phép thử năng lực tài chính mà còn là di sản cá nhân, đánh dấu chặng cuối trong hành trình từ "cậu bé làm toán" có giấc mơ thoát nghèo đến vị chủ tịch muốn để lại một di sản "siêu đế chế bán lẻ".
*Nguồn: Nikkei, Reuters, BI