Ra mắt năm 2023, Threads là một cơn địa chấn đối với làng công nghệ toàn cầu bởi nó được tạo ra bởi Meta - gã khổng lồ nắm giữ những MXH nổi tiếng và nhiều người dùng nhất. Với sự hậu thuẫn từ công ty mẹ, Threads nhanh chóng hút hàng chục triệu người dùng đã đổ về chỉ trong vài ngày đầu. Cùng với đó, MXH này cũng hứa hẹn sẽ là một "quảng trường công cộng" văn minh, một lựa chọn thay thế lành mạnh hơn cho Twitter (nay là X) đang ngày càng bất ổn.
Threads thực sự đã phát triển như vũ bão, đến nay, MXH này đã có hơn 320 triệu người dùng hoạt động hàng tháng theo báo cáo từ Backlinko. Trong đó, có một lượng lớn người trẻ Gen Z đổ về và làm cho Threads có thêm nhiều nội dung trẻ thú vị. Nhưng sự kỳ vọng về một không gian kết nối và thảo luận có giá trị đã nhanh chóng phai mờ. Chỉ sau một thời gian ngắn, Threads bắt đầu bộc lộ những góc tối hỗn loạn. Thay vì là nơi đối thoại, nó đang dần bị nhấn chìm bởi ma trận của những bài đăng câu like nhằm kéo tương tác ảo, nạn tin giả lan tràn không kiểm soát, và đáng báo động hơn cả là sự xuất hiện của những nội dung độc hại, nguy hiểm.
Threads City đang trở thành một thành phố hỗn loạn với đầy những góc tối!
Threads đang dần rời xa mục đích mà MXH này được tạo ra như lời Meta tuyên bố
Bong bóng tương tác ảo trên Threads
Dạo một vòng trên Threads, không khó để bắt gặp những bài đăng có nội dung đơn giản, cố gây tranh cãi, thậm chí vô nghĩa, nhưng lại nhận về hàng chục nghìn lượt thích và hàng nghìn bình luận chỉ trong vài giờ và xuất hiện dày đặc. Đây là kiểu nội dung được tạo ra với mục đích duy nhất là câu kéo bình luận và tranh luận, chẳng hạn như những câu hỏi ngớ ngẩn hoặc các chủ đề gây chia rẽ, để được thuật toán ưu tiên hiển thị.
Về những bài đăng "mồi nhử", phóng viên Katie Notopoulos của Business Insider đã thực hiện một thử nghiệm: cô đăng những nội dung được cố tình thiết kế để khiến người khác phải trả lời. Kết quả là tận 4 ngày sau, bài đăng vẫn liên tục nhận được bình luận mới. Thử nghiệm này chứng tỏ thuật toán của Threads ưu tiên các bài đăng có nhiều bình luận hơn là lượt thích hay chia sẻ.
Vấn đề này nghiêm trọng đến mức chính lãnh đạo của nền tảng đã phải thừa nhận. Adam Mosseri, Giám đốc Instagram, đã từng chia sẻ: “Chúng tôi nhận thấy sự gia tăng của những bài đăng ‘mồi nhử’ (engagement bait) trên Threads và đang nỗ lực kiểm soát nó”.
Để có tương tác khủng trên Threads, đơn giản nhất là đặt ra những câu hỏi thật ngớ ngẩn, vô nghĩa. Thuật toán của nền tảng sẽ đề xuất nó đến nhiều người, có người tương tác thì bài đăng lại càng được đề xuất và cứ thế viral
Hệ quả tất yếu là người sáng tạo nội dung, vì chạy theo "viral", sẽ có xu hướng tạo ra các nội dung câu dẫn, vô nghĩa, hoặc thậm chí là bịa đặt để khuyến khích tranh cãi. Càng sốc, drama, bóc phốt thì lượng tương tác càng nhiều và dễ viral. Đáng nói hơn, cấu trúc của Threads, với nguồn cấp tin (feed) duy nhất tại mục "Trang chủ" do thuật toán quyết định tương tự TikTok, càng làm cho vấn đề trở nên trầm trọng.
Threads ngập trong những bài đăng chỉ nhằm một mục đích duy nhất, càng nhiều tương tác càng tốt. Nhiều người bị cuốn theo điều này và một miền đất với nội dung lệch lạc, nơi những nội dung chất lượng, có đầu tư thực sự bị lu mờ, còn những bài đăng câu tương tác, vô giá trị và được "bơm thổi" và viral bởi con số ảo.
Tin giả tràn lan: Khi sự thật không còn quan trọng
Cùng với những nội dung không chút giá trị ngập tràn bảng feed, ở Threads, mọi bài đăng, kể cả tin đồn vô căn cứ nhất cũng có thể có hàng triệu lượt xem, tương tác khủng. Tất nhiên, những nội dung được lan truyền với tốc độ chóng mặt này chẳng cần xác minh. Lướt một vòng MXH này, bạn dễ dàng thấy rất nhiều bài đăng liên quan đến người nổi tiếng, KOLs với nội dung “bóc phốt” và càng là những bài “phốt” thì càng dễ viral.
Điển hình như trường hợp của Meichan, bỗng dưng một ngày nọ Meichan đã trở thành nạn nhân của một tin đồn thất thiệt về tình ái. Dù không có bằng chứng, bài đăng này vẫn lan truyền nhanh chóng, khiến cô bị cộng đồng mạng công kích dữ dội. Còn nguồn cơn thì xuất phát từ một bài đăng “tố” trên Threads. Chỉ khi Meichan chứng minh mình trong sạch, bài đăng gốc đã bị xóa và “bốc hơi” như chưa từng xảy ra.
Bài đăng viral trên Threads khiến Meichan lao đao vì tin đồn thất thiệt rồi sau đó bị xóa đi như chưa hề tồn tại
Dĩ nhiên bất cứ MXH nào cũng có những bài đăng chứai nội dung fake news (tin giả) và tin sai lệch (misinformation). Với tốc độ lan truyền chóng mặt của thời đại internet và MXH, tin giả trên nền tảng này xuất hiện dưới mọi hình thức: Còn cơ chế của Threads có thực sự vô can trong việc tạo nên làn sóng tấn công này? Câu trả lời tất nhiên là không.
Có nhiều nguyên nhân khiến Threads chứa đầy tin giả nguy hiểm, và sự lan tràn này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Trong đó một vấn đề quan trọng là thuật toán của Threads, như đã phân tích ở trên, được lập trình để ưu tiên những gì gây chú ý, những nội dung gây tranh cãi, giật gân để giữ chân người dùng, bất kể đó là sự thật hay dối trá. Thêm vào đó, cơ chế báo cáo và xử lý vi phạm của Threads dường như vẫn còn chậm chạp và chưa đủ mạnh để ngăn chặn dòng thác thông tin sai lệch này. Về phía người dùng cũng có trách nhiệm, tâm lý "thấy là chia sẻ" mà không cần kiểm chứng đã tiếp tay cho tin giả lan xa hơn.
Và rồi, Threads đã định hình trong mắt nhiều người là một MXH vô bổ, vô tri và vô căn cứ.
Threads vẫn còn những vùng tối nguy hiểm khác
Một dạng tấn công khác, gây tổn thương sâu sắc về tinh thần cũng đang tồn tại trên nền tảng MXH này. Đó là các chiến dịch kích động thù hằn và bạo lực mạng. Đây là những cuộc công kích có tổ chức, miệt thị và "doxxing" (công khai thông tin cá nhân) nhắm vào một cá nhân hay cộng đồng chỉ vì họ khác biệt về ngoại hình, giới tính, quan điểm sống. Thuật toán của Threads vô tình trở thành công cụ đắc lực giúp hình thành các "hội đồng xét xử online", tạo ra một môi trường độc hại, chia rẽ và có thể hủy hoại danh dự, sự nghiệp của một con người.
Tất cả những nội dung này không chỉ gây phiền toái, chúng là những mối đe dọa hữu hình, có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc: khủng hoảng tâm lý, trầm cảm kéo dài, và thậm chí là đe dọa trực tiếp đến an toàn tính mạng của người dùng.
Chưa hết, MXH này cũng manh nha xuất hiện một số dấu hiệu lừa đảo tài chính. Từ những lời mời chào "việc nhẹ lương cao" tưởng chừng vô hại, nhưng thực chất lại dẫn người dùng vào các đường dây lừa đảo cộng tác viên online hoặc đa cấp biến tướng. Tinh vi hơn là những đường link phishing giả mạo ngân hàng, cơ quan thuế, và sàn thương mại điện tử để chiếm đoạt tài khoản được đính kèm theo những bài đăng gây sốc.
"Threads City" đang là một thành phố hỗn loạn với nhiều góc tối
Thực trạng hỗn loạn trên Threads không phải là một hiện tượng cá biệt mà là một thách thức chung của mạng xã hội hiện đại. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự chung tay từ nhiều phía.
Trách nhiệm chính và lớn nhất thuộc về Meta. Họ cần có những hành động quyết liệt hơn là những lời hứa hẹn chung chung: xây dựng thuật toán minh bạch hơn, ưu tiên nội dung chất lượng thay vì chỉ chạy theo tương tác; tăng cường đội ngũ và công cụ kiểm duyệt để xử lý vi phạm một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Về phía người dùng, sự tự vệ quan trọng nhất chính là trang bị "bộ lọc" thông tin cho chính mình. Mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức, rèn luyện kỹ năng kiểm chứng (fact-check) trước khi tin và chia sẻ bất cứ điều gì. Mỗi lượt báo cáo một nội dung xấu, mỗi hành động từ chối lan truyền tin giả đều là một đóng góp quan trọng.
Tương lai của những "thành phố ảo" Threads City phụ thuộc vào cả nỗ lực của người xây dựng và ý thức của mỗi "công dân số". Đã đến lúc chúng ta cần hành động để đòi hỏi và cùng nhau xây dựng một không gian mạng lành mạnh hơn, nơi sự thật và giá trị thực được tôn trọng.