'Bom tấn' 2.200 tỷ tại mỏ dầu ở bể Nam Côn Sơn: Cú rút chân hoàn toàn của đại gia dầu khí Anh khỏi Việt Nam và lý do 'đối thủ' đồng hương xuất hiện

'Bom tấn' 2.200 tỷ trên thị trường M&A Việt Nam

Ngày 10/7/2025, EnQuest PLC – một công ty năng lượng niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán London - công bố đã hoàn tất việc mua lại 53,125% cổ phần của Harbour Energy (doanh nghiệp Anh), qua đó tham gia và tiếp quản vai trò nhà điều hành (Operator) tại Lô 12W, nơi có mỏ dầu Chim Sáo và Dừa đang trong giai đoạn khai thác. Thương vụ được công bố lần đầu vào tháng 1/2025.

Sau khi hoàn tất, EnQuest trở thành cổ đông lớn nhất, bên cạnh các thành viên khác trong liên doanh là Tập đoàn Bitexco (nắm giữ 31,875%) và Tổng Công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) với 15% cổ phần.

Giao dịch EnQuest mua lại tài sản của Harbour Energy với giá trị 85,1 triệu USD (tương đương hơn 2.200 tỷ đồng) đã trở thành thương vụ M&A lớn nhất tại Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2025 nếu không tính lĩnh vực bất động sản, theo báo cáo của Grant Thornton Việt Nam.

Chi tiết hơn, thông báo của EnQuest cho biết, giá trị danh nghĩa của giao dịch là 85,1 triệu USD. Sau khi trừ đi các dòng tiền phát sinh trong kỳ tạm thời (tính từ ngày hiệu lực 1/1/2024), khoản thanh toán mà EnQuest đã trả là khoảng 25,7 triệu USD.

Thực tế, vào năm 2023, Upstream Online từng đưa tin Harbour cho biết sẽ bán cổ phần tại mỏ này cho một DN nội địa là CTCP Big Energy với giá 84 triệu USD. Big Energy JSC thuộc Tập đoàn Big Capital JSC – Công ty hoạt động trong lĩnh vực khâu đầu của Tập đoàn Bitexco.

Diễn ra trong bối cảnh thị trường M&A nói chung có phần chững lại, giao dịch của EnQuest và Harbour Energy không chỉ phản ánh xu hướng tái cơ cấu danh mục đầu tư của các tập đoàn năng lượng quốc tế mà còn được dự báo sẽ có những tác động nhất định đến chuỗi cung ứng dịch vụ dầu khí trong nước, đặc biệt là đối với Tổng Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí (PTSC - Mã CK: PVS).

Khi các tập đoàn năng lượng quốc tế tái cơ cấu danh mục

Khác với việc tìm kiếm các mỏ mới, chiến lược của EnQuest (bên mua) tập trung vào việc quản lý các mỏ dầu ở giai đoạn cuối vòng đời và vận hành tối ưu các tàu chứa, xử lý và xuất dầu nổi (FPSO).

Xu hướng này rất phù hợp với bối cảnh nhiều mỏ dầu lớn của Việt Nam đã qua thời kỳ khai thác đỉnh cao và đang bước vào giai đoạn suy giảm sản lượng.

Một yếu tố hấp dẫn khác của mỏ Chim Sáo đến từ chất lượng dầu thô - loại dầu nhẹ, ngọt, thường được giao dịch với mức giá cao hơn so với giá dầu Brent tiêu chuẩn, qua đó hứa hẹn biên lợi nhuận tốt hơn cho nhà điều hành.

Ảnh: Offshore Engineer

Trong thông báo chính thức, ông Amjad Bseisu, Giám đốc điều hành của EnQuest, đã nêu rõ: "Đông Nam Á là chìa khóa cho chiến lược tăng trưởng và đa dạng hóa của EnQuest, và chúng tôi rất vui mừng trước cơ hội được vận dụng chuyên môn vận hành đã được chứng minh của mình để tối ưu hóa, nâng cao và kéo dài thời gian khai thác các tài sản thuộc Lô 12W tại Việt Nam."

Thực tế, việc mở rộng hoạt động sang Việt Nam của EnQuest nằm trong xu hướng chuyển dịch của các nhà sản xuất tại Biển Bắc sau chính sách thuế lợi nhuận mà Vương quốc Anh áp dụng đối với ngành này từ đợt tăng vọt giá năng lượng năm 2022.

Cho rằng chính sách này có thể cản trở hoạt động đầu tư vào bể dầu khí đang dần "lão hóa" của Anh, một số công ty đã bán bớt tài sản, trong khi các công ty khác thì sáp nhập hoạt động và tìm cách đa dạng hóa sang các khu vực khác.

Đối với Harbour Energy (bên bán), việc thoái vốn này đánh dấu sự rút lui hoàn toàn của tập đoàn khỏi lĩnh vực thượng nguồn dầu khí tại Việt Nam, giúp tối ưu danh mục đầu tư trên phạm vi toàn cầu.

Tập đoàn này đang định hướng tập trung nguồn lực vào các tài sản cốt lõi, đồng thời sử dụng số tiền thu được để thực hiện mục tiêu ưu tiên là giảm thiểu đòn bẩy tài chính.

Những thay đổi gì có thể xảy ra?

Việc chuyển giao vai trò nhà điều hành từ Harbour Energy sang EnQuest được cho là sẽ có những ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của PTSC.

Một công ty thành viên của PTSC hiện là nhà thầu cung cấp dịch vụ vận hành và bảo dưỡng (O&M) cho kho nổi chứa, xử lý và xuất dầu (FPSO) tại mỏ Chim Sáo. Đây là một hợp đồng mang lại nguồn doanh thu ổn định.

Năng lực của PTSC đã được nhà điều hành tiền nhiệm ghi nhận thông qua việc trao thưởng hiệu suất vào năm 2023. Do đó, mối quan hệ hợp tác hiện hữu cùng với sự am hiểu sâu sắc về đặc tính kỹ thuật của mỏ có thể được xem là lợi thế cạnh tranh của PTSC trong các cuộc đàm phán nhằm duy trì và mở rộng hợp đồng dịch vụ với nhà điều hành mới.

Sự tham gia của EnQuest được dự báo sẽ tạo ra những tác động tích cực, không chỉ đối với các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng dịch vụ mà còn đối với an ninh năng lượng quốc gia của Việt Nam.

Cam kết của EnQuest trong việc gia tăng đầu tư, thực hiện các chiến dịch khoan mới và áp dụng các giải pháp can thiệp kỹ thuật nhằm nâng cao sản lượng được xem là một yếu tố có tầm quan trọng chiến lược.

Hoạt động này không chỉ góp phần duy trì sự ổn định của sản lượng khai thác dầu khí quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh việc phát triển các mỏ mới đang đối mặt với nhiều thách thức, mà còn hướng tới mục tiêu kéo dài vòng đời khai thác của mỏ Chim Sáo qua năm 2030. Việc tận thu tối đa nguồn tài nguyên này sẽ đóng góp trực tiếp vào ngân sách nhà nước và củng cố an ninh năng lượng.

Song song đó, năng lực chuyên môn của EnQuest trong việc tối ưu hóa và nâng cao hiệu suất khai thác từ các mỏ ở giai đoạn cuối vòng đời cũng mở ra cơ hội cho chuỗi cung ứng trong nước. Minh chứng là việc công ty đã triển khai thành công các giải pháp can thiệp giếng ngay sau khi tiếp quản, giúp gia tăng sản lượng tổng thể khoảng 1.200 thùng dầu mỗi ngày.

Do đó, nếu EnQuest quyết định gia tăng chi tiêu vốn (CapEx) cho các chiến dịch khoan phát triển hoặc các dự án tận thu trong dài hạn, điều này được dự báo sẽ tạo ra các cơ hội hợp tác kinh doanh cho các nhà thầu khác.

Cụ thể, những doanh nghiệp chuyên cung cấp giàn khoan như Tổng Công ty CP Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (PVD) và các đơn vị cung ứng dịch vụ hậu cần kỹ thuật liên quan có thể sẽ là những đối tượng được hưởng lợi từ các hợp đồng tiềm năng này.