Tại một trạm đổi pin của Nio gần sông Hoàng Phố ở Thượng Hải, chỉ cần một lệnh thoại ngắn là có thể bắt đầu quy trình tự động giúp xe điện nạp đầy năng lượng chỉ trong vòng 3 phút.
Chiếc xe tự lái vào vị trí, dừng lại trên sàn kim loại có thể thu gọn, sau đó các cánh tay robot tháo rời phần pin bên dưới khung xe và thay thế bằng một bộ pin đã sạc đầy. Sau vài bước kiểm tra phần cứng và phần mềm, xe sẵn sàng lăn bánh trở lại - để nhường chỗ cho chiếc tiếp theo.
Nio, một startup xe điện niêm yết tại Mỹ, hiện vận hành hơn 3.000 trạm đổi pin ở Trung Quốc. Việc đặt cược vào công nghệ này khiến Nio trở thành “ngoại lệ” so với phần lớn hãng xe khác, vốn tập trung vào công nghệ sạc nhanh.
Nhưng một loạt khoản đầu tư vào hạ tầng đổi pin từ CATL - nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới đang mở đường cho việc phổ cập công nghệ này tại thị trường xe điện lớn nhất toàn cầu.
CATL cho biết sẽ xây dựng 1.000 trạm đổi pin cho xe du lịch trong năm nay ở Trung Quốc, trước khi mở rộng lên khoảng 10.000 trạm vào năm 2028 để phục vụ 1 triệu xe mỗi ngày. Đồng thời, công ty cũng đầu tư vào hệ thống đổi pin cho xe tải hạng nặng.
Theo Duo Fu, chuyên gia phân tích ngành xe điện tại Rystad Energy (Thượng Hải), năng lực công nghệ “phi thường” cùng sức ảnh hưởng lớn của CATL đối với thị trường EV sẽ giúp con đường phát triển đổi pin trở nên “dễ dàng hơn nhiều”.
Ông nói thêm rằng các trạm đổi pin có thể tận dụng lợi thế “đỉnh và đáy” trong biểu giá điện, trong khi công nghệ sạc siêu nhanh - cho phép sạc đầy chỉ trong 5 phút tại một điểm cố định lại đòi hỏi đầu tư rất lớn vào hệ thống truyền tải điện trước khi có thể phổ cập. “Kết luận của chúng tôi là hai công nghệ này sẽ không triệt tiêu lẫn nhau”, Fu nói.
Năm nay, doanh số EV tại Trung Quốc được dự báo sẽ vượt xe xăng lần đầu tiên. Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, chính phủ trung ương đang mở rộng và nâng cấp cả hạ tầng đổi pin lẫn sạc siêu nhanh. Tháng 7, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc cho biết sẽ xây dựng 100.000 trạm sạc nhanh trước năm 2027. Riêng Thượng Hải từ tháng 3 đã triển khai gói trợ cấp lên đến 40% chi phí đầu tư cho doanh nghiệp lắp đặt trạm đổi pin.
Những người ủng hộ cho rằng đổi pin nhanh hơn sạc, phù hợp với các đô thị đông dân nơi phần lớn cư dân sống tại chung cư không có chỗ sạc riêng. Đổi pin cũng giúp giảm giá xe điện xuống hàng nghìn USD, bởi người dùng không cần sở hữu pin.
Cùng với BYD, CATL vốn là tiên phong trong công nghệ sạc siêu nhanh để giải tỏa lo ngại về thời gian sạc và quãng đường xe chạy. Tuy nhiên, việc đầu tư mạnh vào đổi pin cho thấy CATL tin rằng hai công nghệ có thể bổ sung lẫn nhau trong quá trình chuyển dịch sang EV.
Yang Jun, lãnh đạo mảng đổi pin của CATL, cho rằng khi ngành xe điện bước vào “vùng nước chưa được khai phá”, việc chuẩn hóa thiết bị đổi pin sẽ có lợi cho các hãng xe. CATL ước tính Trung Quốc sẽ cần 30.000 trạm đổi pin, so với khoảng 100.000 trạm xăng hiện nay.
Tháng này, CATL cho biết sẽ hợp tác với công ty cho thuê xe CAR và CMB Financial Leasing để triển khai đội xe thuê 100.000 chiếc với pin có thể thay thế.
Dẫu vậy, giới phê bình vẫn bày tỏ nghi ngại về khả năng tương thích giữa các loại xe và pin khác nhau, đồng thời lo ngại chi phí xây dựng hạ tầng đổi pin quá cao. He Xiaopeng, CEO của hãng xe điện Xpeng nói với Financial Times rằng công ty ông đã cân nhắc công nghệ này “5-6 năm” trước khi “cuối cùng” từ bỏ vào khoảng năm 2023: “Phát triển công nghệ pin quan trọng hơn nhiều so với phát triển khả năng đổi pin. Đó là con đường chúng tôi chọn”.
CATL cũng đang xây dựng 300 trạm đổi pin cho xe tải hạng nặng trong năm nay, bước khởi đầu của mạng lưới mà công ty dự định triển khai cùng tập đoàn dầu khí quốc doanh Sinopec để phủ 150.000 km các tuyến vận tải hàng hóa trọng điểm. Robin Zeng, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch CATL nói với FT hồi tháng 5 rằng ông kỳ vọng một nửa số xe tải mới bán ra tại Trung Quốc sẽ là xe điện vào năm 2028. CATL cũng lên kế hoạch mở rộng mạng lưới đổi pin tại châu Âu và các khu vực khác.
Theo Christopher Doleman, nhà phân tích tại Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (Mỹ), đổi pin đang là một phần trong quá trình chuyển đổi nhanh chóng sang xe tải điện, thay thế cả xe diesel lẫn LNG tại Trung Quốc. Ông cho rằng dù xe tải điện có chi phí ban đầu cao hơn nhưng sẽ rẻ hơn trong suốt vòng đời nhờ chi phí nhiên liệu thấp.
Yuqian Ding, trưởng bộ phận phân tích ô tô Trung Quốc tại HSBC, nhận định việc CATL ôm trọn công nghệ đổi pin cho thấy đây sẽ trở thành một “mảnh ghép quan trọng” trong hệ sinh thái điện khí hóa rộng lớn hơn. “Quy mô mới là yếu tố then chốt”, bà nói, nhấn mạnh hạ tầng đổi pin sẽ biến CATL trở thành “chủ sở hữu những trạm xăng kiểu mới”.
Theo: Financial Times