Theo Tiến sĩ Tâm lý học tốt nghiệp Đại học Harvard Daniel Goleman, trí tuệ cảm xúc (EQ) là khả năng nhận biết và quản lý cảm xúc của chính mình, khả năng nhận thức cảm xúc của người khác, động lực bản thân và khả năng xử lý đúng đắn các mối quan hệ giữa các cá nhân. Ông đánh giá EQ là chìa khóa quyết định sự thành công trong cuộc sống.
Thông qua cách giao tiếp, ứng xử hàng ngày, người EQ cao có thể kết nối những mối quan hệ chất lượng, bày tỏ cảm xúc tích cực với người khác bằng lời khen chân thành. Trong khi đó, người EQ thấp lại cho thấy sự thiếu nhạy bén về cảm xúc khi khen ngợi theo 3 cách sau:
Khen ngợi quá mức hoặc không chân thành
Ảnh minh hoạ
Người EQ thấp thường đưa ra những lời khen ngợi phóng đại, mang tính hình thức hoặc thiếu chân thành. Những lời này thường không đi kèm bằng chứng cụ thể và nghe giống như tâng bốc hơn là đánh giá thực tế. Họ không nhận thức được mức độ phù hợp của lời khen, dẫn đến việc sử dụng ngôn từ phóng đại để gây ấn tượng hoặc lấy lòng người khác. Điều này cho thấy sự thiếu nhạy cảm về cách lời nói ảnh hưởng đến cảm xúc người nhận.
Lời khen quá mức khiến người nhận cảm thấy thiếu tin cậy, giảm động lực hoặc nghi ngờ ý định của người khen. Vậy nên khi khen ngợi, mọi người cần chú ý đến chi tiết khiến bản thân ấn tượng thay vì khen chung chung hoặc mang tính phóng đại quá mức.
Khen ngợi kèm theo sự so sánh
Ảnh minh hoạ
Người EQ thấp có thể khen ngợi một người nhưng kèm theo lời mang tính so sánh, tập trung vào sự hơn kém thay vì công nhận giá trị độc lập của người được khen. Người EQ thấp không nhận ra rằng so sánh tiêu cực có thể làm tổn thương cảm xúc của người khác hoặc tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh, gây căng thẳng trong các mối quan hệ.
Trên thực tế, mọi sự so sánh không đúng thời điểm sẽ khiến người nghe cảm thấy khó chịu và không được tôn trọng. Người EQ cao sẽ tập trung vào thành tựu cụ thể của người được khen mà không nhắc đến người khác, giúp lời khen trở nên tích cực và không gây tổn thương cho cá nhân không liên quan.
Khen ngợi có mục đích, động cơ cá nhân
Ảnh minh hoạ
Người EQ thấp có thể sử dụng lời khen để đạt được lợi ích cá nhân, như lấy lòng, tạo ảnh hưởng, đi kèm hành động nhờ cậy hoặc hoặc dùng để che giấu sai lầm. Những lời khen như vậy thường thiếu sự quan tâm khiến người nghe cảm thấy không thoải mái, giảm lòng tin và có thể gây rạn nứt mối quan hệ. Khen ngợi cần xuất phát từ sự chân thành và tập trung vào giá trị của người được khen, thay vì cố tình lồng ghép những ý định cá nhân hoặc yêu cầu.
Khen ngợi là một hành động đòi hỏi sự nhạy bén về cảm xúc. Người có EQ cao sử dụng lời khen để xây dựng mối quan hệ, động viên và tạo cảm hứng, thay vì gây khó chịu hoặc mất lòng tin. Bằng cách tập trung vào sự chân thành, cụ thể và đồng cảm, bất kỳ ai cũng có thể bày tỏ cảm xúc tích cực và kết nối với người khác.