Ngày 9/9/2025, tại đền Khoai Vạc (xã Hương Phố, huyện Hương Khê, Hà Tĩnh), chính quyền địa phương phối hợp với Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam tổ chức lễ công bố quyết định công nhận hai trầm hương cổ thụ là Cây Di sản Việt Nam.
Hai "báu vật sống" bên đền làng
Theo , hai cây trầm hương (còn gọi là cây dó trầm) đã tồn tại hơn 200 năm. Chúng nằm trong khuôn viên đền Khoai Vạc là nơi thờ thần núi, được xây dựng từ cuối thế kỷ XIX.
Chính quyền địa phương phối hợp với Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam tổ chức lễ công bố quyết định công nhận hai trầm hương cổ thụ là Cây Di sản Việt Nam. (Ảnh: Báo )
Một cây có chu vi thân 2,7 m, cao khoảng 8 m, tán rộng 9 m, với hai cành chính vươn thẳng. Cây còn lại lớn hơn, chu vi 3,7 m, cao 11 m, tán rộng 11,5 m và có tới tám cành chính. Theo Vietnamnet, cả hai cây đều phát triển khỏe mạnh, tỏa bóng mát quanh năm, trở thành "chứng nhân" của làng qua bao biến cố lịch sử.
Cụ Phan Văn Chiến (93 tuổi), người trông coi đền hơn 40 năm, chia sẻ với Dân Việt rằng hai trầm hương chính là "linh hồn của Khoai Vạc". Ông kể, thời kháng chiến, bóng mát từ hai báu vật từng che chở cho nhiều thế hệ người dân, trở thành nơi trú ngụ bình yên giữa gian khó.
Ý nghĩa tâm linh và đời sống cộng đồng
Chia sẻ với Vietnamnet, người dân trong làng gọi hai cây này là "báu vật trời ban", luôn được gìn giữ như phần máu thịt của quê hương. Vào dịp lễ hội, người dân thường đến thắp hương, cầu may dưới bóng báu vật, coi đó là nghi thức truyền thống.
Hai "báu vật sống" của xã Hương Phố đã tồn tại hơn 200 năm. (Ảnh: )
Lãnh đạo xã Hương Phố cho biết với , việc công nhận Di sản Việt Nam là niềm vinh dự, đồng thời cũng là động lực để nâng cao ý thức bảo tồn. Người dân và Ban quản lý đền đã lập kế hoạch trông coi, ngăn chặn khai thác trộm, thường xuyên chăm sóc, vệ sinh gốc. Chính quyền cũng giao các đoàn thể phối hợp chăm sóc vào mùa mưa bão, dựng giá đỡ, rào chắn để bảo vệ trước tác động thiên nhiên.
Đặc điểm sinh học và giá trị của trầm hương
Theo Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam, trầm hương hình thành trong thân cây dó bầu (Aquilaria crassna), một loài gỗ lớn đặc hữu vùng Đông Nam Á. Việt Nam được coi là quốc gia sở hữu trầm hương chất lượng hàng đầu.
Trầm hương hình thành trong thân cây dó bầu (Aquilaria crassna), một loài gỗ lớn đặc hữu vùng Đông Nam Á. (Ảnh: )
Nhựa trầm chỉ xuất hiện khi cây bị thương do sâu đục, gió bão hay tác động tự nhiên và phải tích tụ hàng chục năm mới trở thành "kỳ nam" hay trầm quý. Chính yếu tố hiếm có này khiến trầm hương được xếp vào loại dược liệu, hương liệu cao cấp.
Các nghiên cứu được trích dẫn cho biết tinh dầu trầm chứa nhiều hợp chất quý, có tác dụng an thần, giảm đau, hỗ trợ tiêu hóa và hô hấp. Trong đời sống, trầm hương còn được dùng chế tác nhang trầm, nước hoa, tinh dầu và vật phẩm phong thủy.
"Kho báu" của làng được bảo vệ nghiêm ngặt
Theo Dân Việt, đã có thương lái trả giá cao để mua hai báu vật nhưng dân làng kiên quyết từ chối. Một số nguồn như Vietnamnet ghi nhận rằng có mức giá đề xuất đến 100 tỷ đồng nhưng dân làng từ chối bán, xem đó là di sản truyền đời. Lãnh đạo xã Hương Phố nhấn mạnh rằng giá trị của hai 'báu vật sống' không chỉ nằm ở kinh tế mà còn chứa đựng các giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh sâu sắc, được cộng đồng đồng lòng gìn giữ như một phần quan trọng của di sản địa phương.
Để bảo tồn, chính quyền địa phương đã phối hợp với Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam lập hồ sơ công nhận. Việc được trao danh hiệu Di sản Việt Nam (Quyết định 161/QĐ-HMTg ngày 11/8/2025) không chỉ giúp nâng cao nhận thức mà còn mở ra cơ hội kêu gọi đầu tư vào các hạng mục bảo vệ.
Hai báu vật hơn 200 năm tuổi ở đền Khoai Vạc không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn minh chứng cho sự gắn bó hài hòa giữa con người và thiên nhiên. (Ảnh: Dân Việt)
Ngoài ra, các biện pháp như chăm sóc đất quanh gốc, phòng trừ sâu bệnh và tạo điều kiện thông thoáng cho tán cây cũng được thực hiện định kỳ. Hằng năm, người dân tổ chức lễ cúng cầu an tại đền, vừa là tín ngưỡng vừa là dịp nhắc nhở cộng đồng về trách nhiệm bảo tồn.
Di sản sống giữa đời thường
Theo Vietnamnet, hai báu vật hơn 200 năm tuổi ở đền Khoai Vạc không chỉ là chứng nhân lịch sử mà còn minh chứng cho sự gắn bó hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Trong bối cảnh nhiều loài dó trầm ở Việt Nam đang bị khai thác quá mức, sự tồn tại nguyên vẹn của chúng càng trở nên quý giá.
Việc 2 "báu vật sống" xã Hương Phố của được công nhận là Cây Di sản Việt Nam không chỉ là sự ghi nhận xứng đáng, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm bảo tồn, để thế hệ mai sau vẫn có thể ngẩng đầu chiêm ngưỡng "linh mộc" sừng sững bên ngôi đền làng.