3 yếu tố xây dựng thành công
Viettel, được thành lập năm 1989, hiện là công ty viễn thông lớn nhất cả nước. Hoạt động của Viettel trải rộng từ thiết bị 5G, công nghệ giám sát, điện thoại di động giá rẻ cho đến robot. Năm 2024, doanh thu của Viettel đạt 7,2 tỷ USD. Tập đoàn này sở hữu 30 bằng sáng chế tại Mỹ và có công ty con tại 11 quốc gia thuộc châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh. Hiện nay, Viettel đang dẫn dắt Việt Nam bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI).
Ngày 11/8, Viettel ký kết thỏa thuận hợp tác với tập đoàn viễn thông lớn của Hàn Quốc KT Corporation nhằm thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng AI tại Đông Nam Á. Một nội dung quan trọng của hợp tác là phát triển mô hình ngôn ngữ AI cho tiếng Việt.
Các chuyên gia nhận định, thành công của Viettel gắn với các yếu tố sớm khai thác thị trường nông thôn, chú trọng nghiên cứu - phát triển (R&D) và khả năng giữ chân nhân tài.
Đây chính là những yếu tố giúp Viettel trở thành một ứng viên tiềm năng trong cuộc đua toàn cầu về sản xuất chip, AI và công nghệ điện tử.
“Viettel đang đưa Việt Nam trở thành một nhân tố quan trọng trên bản đồ công nghệ thế giới và thực sự trở thành cái tên quen thuộc,” bà Lynne Gadkowski, Tham tán kinh tế của Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, phát biểu tại một sự kiện vào tháng 11 năm ngoái.
Trong quá trình phát triển, Viettel song hành cùng sự lớn mạnh của hạ tầng viễn thông và internet Việt Nam. Năm 2000, Viettel bắt đầu cung cấp dịch vụ thoại qua internet; hai năm sau trở thành nhà cung cấp dịch vụ internet; năm 2003 bổ sung dịch vụ điện thoại cố định; và năm 2004 ra mắt mạng di động, góp phần phổ biến điện thoại di động trên cả nước.
Đến năm 2011, lợi nhuận trước thuế của Viettel đạt gần 1 tỷ USD. Một năm sau, Viettel vượt VNPT để trở thành doanh nghiệp viễn thông số một Việt Nam về doanh thu.
Chiến lược "Make in Vietnam"
Viettel hiện nắm thị phần lớn nhất tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác như Myanmar, Campuchia, Lào, Đông Timor, Burundi, Haiti và Mozambique. Năm 2024, Viettel Global – cánh tay quốc tế của tập đoàn – đạt doanh thu 1,3 tỷ USD và bắt đầu cân bằng thu chi tại 6 thị trường.
Viettel đã triển khai dịch vụ tiền di động (mobile money) tại Mozambique, Burundi, Myanmar và nhiều quốc gia khác. Tính đến năm 2024, có 23,2 triệu người trên toàn cầu sử dụng ví điện tử của Viettel. Công ty khẳng định đã hỗ trợ khôi phục hạ tầng viễn thông và cung cấp cứu trợ sau các thảm họa thiên nhiên, như trận động đất gần đây ở Myanmar hay siêu bão Idai tại Mozambique năm 2019.
“Viettel phục vụ một chức năng trọng yếu về quốc phòng - an ninh”, Giáo sư Carlyle A. Thayer, chuyên gia nghiên cứu Việt Nam tại Đại học New South Wales, nhận định với Rest of World.
Viettel cung cấp cho quân đội các thiết bị thông tin liên lạc quân sự, máy bay không người lái và hệ thống tên lửa. Tập đoàn cho rằng thành tựu đạt được nhờ chiến lược “Make in Vietnam”, ưu tiên nghiên cứu công nghệ cao và hợp tác với các đối tác nước ngoài “sẵn sàng chuyển giao công nghệ,” theo chia sẻ từ Viettel High Tech - đơn vị R&D của tập đoàn.
Chip DFE 5G đầu tiên tại Việt Nam là một phần trong hệ sinh thái sản phẩm 5G của Viettel được thiết kế hoàn toàn bởi các kỹ sư của tập đoàn. Ảnh: QĐND
“Viettel đóng vai trò tiên phong [trong ngành công nghệ Việt Nam] khi xây dựng mô hình R&D nội bộ, làm chủ công nghệ lõi và kết nối cộng đồng doanh nghiệp để lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo và tự chủ công nghệ tại Việt Nam”, Viettel High Tech nhấn mạnh.
Sự lãnh đạo hiệu quả của tập đoàn cùng chế độ đãi ngộ hấp dẫn giúp Viettel giữ chân nhân tài. Bên cạnh đó, việc thị trường viễn thông Việt Nam dần mở cửa cho cạnh tranh trong và ngoài nước cũng tạo điều kiện thúc đẩy sự trỗi dậy của Viettel, theo phân tích của chuyên gia kinh tế Christine Ngoc Ngo trong nghiên cứu công bố bởi Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR). Thành công của Viettel cũng nhờ chiến lược tiếp cận khu vực nông thôn, nơi chiếm phần lớn dân số Việt Nam.
Nghiên cứu của ông Nguyễn Mạnh Hải (Viện Quản lý Kinh tế Trung ương) và Giáo sư Michael O’Donnell (ĐH UNSW Canberra) cho thấy: đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ và hạ tầng, trong bối cảnh chi phí phần cứng giảm, giúp Viettel duy trì mức giá cạnh tranh và mở rộng dịch vụ tới các vùng xa, vùng sâu. “Điều này nâng cao uy tín của Viettel về chất lượng, chi phí và dịch vụ trong mắt người dân nông thôn – chiếm khoảng 70% dân số Việt Nam”, nghiên cứu viết.
Kể từ năm 2006, Viettel áp dụng chiến lược tương tự ở các nước có hạ tầng viễn thông kém phát triển. “Thay vì bắt đầu từ thành phố lớn, họ tiến thẳng về nông thôn,” kỹ sư viễn thông Francisco Mobila - người nghiên cứu Movitel (công ty con của Viettel tại Mozambique) – nhận xét. “Bằng cách đó, chỉ trong vài năm, họ đã có số khách hàng vượt cả hai đối thủ cộng lại”.
Hợp tác đa dạng
Năm 2022, Viettel High Tech bắt đầu phát triển mạng truy nhập vô tuyến mở (Open RAN) cho 5G dựa trên chip của Qualcomm (Mỹ). Các kỹ sư Viettel và Qualcomm chỉ mất 2,5 năm để nghiên cứu, thiết kế và triển khai trạm gốc 5G - bằng một nửa thời gian tiêu chuẩn ngành và được xem là kỷ lục. Công nghệ “Open RAN” cho phép xây dựng mạng 5G từ nhiều nhà cung cấp thay vì chỉ một.
Tháng 11/2023, Viettel chính thức ra mắt mạng 5G Open RAN đầu tiên cho Qualcomm. Bà Gadkowski khẳng định: “Mỹ cam kết hỗ trợ khát vọng số hóa của Việt Nam và hợp tác giữa Qualcomm và Viettel đã thắt chặt mối quan hệ giữa hai quốc gia”.
Hợp tác của Viettel thể hiện sự đa dạng trong lựa chọn đối tác. Tháng 6 vừa qua, Viettel ký thỏa thuận chiến lược với Huawei để phát triển mạng 5G và 6G. Song song, Viettel vẫn tiếp tục hợp tác với Qualcomm và các hãng châu Âu như Nokia, Ericsson trong lĩnh vực viễn thông và công nghệ cao.
Trạm gốc 5G của Viettel đã xuất khẩu sang nhiều thị trường. Tập đoàn cho biết đã ký hợp đồng trị giá hàng triệu USD với các khách hàng tại Ấn Độ, Philippines và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Theo ông O.H. Kwon – Phó Chủ tịch cấp cao kiêm Chủ tịch khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Qualcomm – chiến lược của Qualcomm là hỗ trợ Viettel mở rộng quốc tế: “Chúng tôi sẽ ưu tiên Viettel và Việt Nam trong việc giới thiệu giải pháp đến các quốc gia mới nổi”.