Một đêm muộn, ông Trương - người cha ngoài 50 tuổi sống ở Tô Châu (Trung Quốc) ngồi xem lại bộ phim Tây Du Ký mà thuở nhỏ ông từng say mê. Khi tiếng nhạc mở đầu vang lên, ông như trở lại thời thơ ấu, nơi cả xóm chen nhau quanh chiếc tivi nhỏ để xem Tôn Ngộ Không vung gậy đánh yêu quái. Nhưng lần này, cảm xúc của ông khác hẳn. Càng xem, ông càng trầm ngâm. Rồi ông nói khẽ như tự nhủ: “Giờ nghĩ lại, chỉ mong con mình đừng ‘giỏi giang’ như Tôn Ngộ Không. Đôi khi giống Trư Bát Giới một chút là đủ rồi”.
Câu nói tưởng đơn giản, nhưng lại chứa đựng cả suy ngẫm sâu sắc của người làm cha. Ông Trương bảo, tuổi trẻ ông từng ngưỡng mộ Tôn Ngộ Không nhất. Một nhân vật mạnh mẽ, tài năng, dám chống lại cả Thiên Đình để đòi công bằng. Ai mà không thích chứ? Nhưng khi đã làm cha, chứng kiến con cái lớn lên trong một xã hội đầy cạnh tranh, ông mới hiểu, thông minh và mạnh mẽ quá chưa chắc đã là điều tốt nhất.
Đứa con trai của ông Trương học rất giỏi, tính cách quyết liệt, luôn muốn vượt qua người khác. Nhưng càng cố gắng, cậu lại càng căng thẳng. Cứ mỗi lần gặp thất bại, cậu lại tức giận, lại tự trách mình. Ông Trương nhìn con, đôi lúc thấy thấp thoáng hình bóng Tôn Ngộ Không – người tài giỏi, tự tin, nhưng lại bị giam trong chiếc “vòng kim cô” vô hình của danh vọng và kỳ vọng.
Ông nói: “Ngộ Không là người tài nhất trong bốn thầy trò, nhưng lại là người chịu đau khổ nhiều nhất. Chỉ cần sai một chút là bị niệm chú, đau đớn đến phát khóc. Còn Trư Bát Giới, tuy lười biếng, tham ăn, hay than thở, nhưng lại sống rất thoải mái. Cuối cùng, ai là người vui vẻ hơn?”.
Ông bố U60 xem lại Tây Du Ký, ngẫm ra bài học dạy con sâu sắc.
Nói đến đây, ông cười nhẹ, ánh mắt hiền lành. Trong lòng ông, Trư Bát Giới không phải là kẻ ngốc, mà là người biết sống vừa đủ. Anh ta không cần phải chứng minh bản thân, không cần phải đứng đầu, chỉ mong có cơm ăn, có giấc ngủ yên, có người để nói chuyện. Gặp chuyện khó, anh ta vẫn sợ hãi, vẫn lùi lại, nhưng cuối cùng luôn quay lại giúp thầy, giúp bạn. Người như thế, có thể không vĩ đại, nhưng thật lòng và dễ sống.
Ông Trương trầm ngâm: “Người thời nay ai cũng giống Tôn Ngộ Không. Chạy đua không ngừng, sợ bị bỏ lại, sợ không đủ giỏi. Nhưng càng giỏi, gánh càng nặng, đầu càng đau. Ai cũng có ‘vòng kim cô’ của riêng mình, đó là công việc, là danh tiếng, là những kỳ vọng vô hình”.
Ông kể, hồi con ông còn nhỏ, ông cũng từng ép con phải đứng đầu lớp, phải được khen, phải vào trường danh tiếng. Ông tưởng như vậy là yêu thương, là cho con tương lai tốt. Nhưng càng về sau, ông càng thấy thương. Con giỏi thật, nhưng ít cười. Thành công đấy, nhưng mệt mỏi. Cái giá của sự “giỏi giang” đôi khi là đánh mất niềm vui sống.
Sau đêm xem lại Tây Du Ký, ông Trương thay đổi. Ông không hỏi “con thi được bao nhiêu điểm”, mà hỏi “con hôm nay có vui không”. Ông không ép con học thêm, chỉ dặn học cách sống, chứ đừng chỉ học cách thắng. Ông bảo, phép thần thông thật sự không phải là 72 phép biến hóa, mà là biết cười khi thua, biết đứng dậy sau khi ngã, biết sống nhẹ lòng giữa đời.
Khi bộ phim chiếu đến đoạn cuối, bốn thầy trò rốt cuộc đến được Tây Thiên. Ngộ Không được phong làm Đấu Chiến Thắng Phật. Trư Bát Giới chỉ được phong làm Tĩnh Đàn Sứ Giả, chức nhỏ, chuyên lo việc lễ bái. Nhưng khi nhìn nét mặt, ông Trương thấy rõ Ngộ Không nghiêm nghị, có phần nặng nề. Còn Bát Giới thì tươi cười, ung dung. Người được vinh danh cao nhất lại không vui bằng người bình thường nhất.
Ông nghĩ, có lẽ đó chính là ý nghĩa sâu xa của Tây Du Ký. Mục tiêu không phải là đạt được danh hiệu, mà là tìm được bình an trong lòng. Tôn Ngộ Không tượng trưng cho trí tuệ và sức mạnh, nhưng Trư Bát Giới lại tượng trưng cho niềm vui và sự thỏa mãn. Giỏi giang khiến người ta ngưỡng mộ, nhưng biết hài lòng mới khiến người ta hạnh phúc.
Khi bạn già hỏi ông Trương rằng, nếu con ông có thể chọn, ông mong con giống ai nhất trong bốn thầy trò, ông mỉm cười: “Giống Trư Bát Giới một chút, giống Ngộ Không một chút là vừa. Có chí tiến thủ, nhưng đừng quá cực đoan. Biết cố gắng, nhưng cũng phải biết dừng”.
Câu chuyện của ông lan ra khắp xóm. Ai nghe cũng gật gù. Người càng lớn tuổi càng thấm giỏi không khó, sống bình an mới khó. Trong xã hội hôm nay, ai cũng chạy đua, ai cũng gồng mình. Nhưng rồi một ngày, khi mỏi mệt, người ta lại mong có thể sống đơn giản như Trư Bát Giới, ăn ngon, ngủ kỹ, cười to, không toan tính nhiều.
Bộ phim Tây Du Ký đã chiếu suốt mấy chục năm, nhưng mỗi thế hệ lại thấy một điều khác trong đó. Trẻ con mê Tôn Ngộ Không vì mạnh mẽ, người lớn lại thương Trư Bát Giới vì biết sống thật với lòng mình. Càng trải qua nhiều, con người càng hiểu rằng đôi khi, hạnh phúc không nằm ở việc đi xa đến đâu, mà ở chỗ biết dừng lại, biết mỉm cười khi nhìn quanh.
Đêm ấy, khi phim kết thúc, ông Trương tắt đèn, nhìn ra ngoài cửa sổ. Ánh trăng chiếu lên sân, gió đêm mát rượi. Ông khẽ mỉm cười, nghĩ đến con trai đang ngủ trong phòng. Trong lòng, ông chỉ có một điều muốn nói: “Con à, cha không mong con thành Tôn Ngộ Không. Chỉ mong con được sống vui vẻ như Trư Bát Giới vậy là đủ”.