Khởi nghiệp xanh gặp nhiều thách thức

Những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp đã nghiên cứu, phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường, từ các mặt hàng tiêu dùng, thực phẩm, thời trang đến bao bì đóng gói...

Rào cản về giá nguyên liệu, sản phẩm

Công ty Vải sợi Bảo Lân (TP HCM) cùng đối tác đã dành hơn 3 năm nghiên cứu, phát triển loại vải từ lá dứa (khóm) và gần 1 năm quảng bá tới hàng chục nhà sản xuất thời trang trong nước. Dù vậy, đến nay, chưa có đơn hàng lớn nào được thị trường trong nước tiếp nhận, trong khi các đối tác tại Nhật Bản, Ý đã ứng dụng loại vải này vào sản xuất hàng loạt.

Ông Quách Kiến Lân, người sáng lập Công ty Vải sợi Bảo Lân, giải thích: "Giá vải sợi từ lá dứa cao gấp đôi các loại vải thông thường, khiến nhiều DN trong nước còn đắn đo khi chọn lựa sản xuất và đưa sản phẩm ra thị trường". Không chỉ vải từ lá dứa, các loại sợi sinh thái khác cũng gặp cảnh tương tự. Hơn 70% sản phẩm của Bảo Lân được khách hàng sử dụng để xuất khẩu ra nước ngoài vì thị trường trong nước có khả năng tiêu thụ thấp do giá bán cao.

Faslink - một DN thời trang - cũng đối mặt với vấn đề giá nguyên liệu, sản phẩm. Bà Nguyễn Bích Diền, Phó Tổng Giám đốc Faslink, cho biết: "Người tiêu dùng còn khá thận trọng trong việc chọn mua sản phẩm từ nguyên liệu tái chế, bởi giá thành cao hơn sản phẩm truyền thống như polyester hay cotton. Gần đây, chúng tôi giới thiệu dòng vải từ sợi lá dứa nhưng vẫn phải duy trì giá cao do chi phí nghiên cứu và sản xuất lớn".

Sản xuất vải sợi dứa tại nhà máy của Công ty Vải sợi Bảo Lân

Các mặt hàng tiêu dùng như ống hút cũng gặp phải rào cản về giá. Theo ông Lê Văn Tám, Giám đốc HTX Sông Hồng - chuyên sản xuất ống hút từ rau củ, sản phẩm của HTX chủ yếu xuất khẩu sang các thị trường phát triển như Đức, Anh, Nhật Bản, do khó cạnh tranh trong nước vì giá thành cao.

Bà Phạm Minh Hương, Giám đốc Dịch vụ phát triển bền vững - Deloitte Việt Nam, dẫn một khảo sát cho thấy dù có tới 50% người tiêu dùng quan tâm đến sản phẩm xanh nhưng chỉ dưới 30% sẵn sàng trả thêm tiền cho các mặt hàng này. Điều đó phản ánh rõ nét khoảng cách giữa nhận thức và hành động trong tiêu dùng xanh.

Khó tiếp cận vốn, công nghệ

TS Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội - cho rằng chi phí ban đầu vẫn là rào cản lớn khiến DN khởi nghiệp chỉ dám thử nghiệm quy mô nhỏ, chưa thể mở rộng toàn diện.

Các quy trình khắt khe, yêu cầu về nguyên liệu sạch cùng những khó khăn trong việc tiếp cận công nghệ phù hợp cũng khiến nhiều DN e dè khi mở rộng sản xuất - kinh doanh, dẫn đến khả năng cạnh tranh hạn chế trên thị trường. Về lâu dài, công nghệ chính là yếu tố then chốt để giảm giá thành sản phẩm xanh. Các DN cần đổi mới công nghệ, tiết giảm chi phí, mở rộng tiếp cận các giải pháp công nghệ xanh phù hợp.

Theo bà Nguyễn Bích Diền, trong việc phát triển sản phẩm sáng tạo từ vật liệu tái chế, các dự án như sản xuất vải từ vỏ chuối hay ủ nấm còn hạn chế về quy mô và khả năng thương mại hóa. Ngoài việc khó tiếp cận công nghệ mới, DN và các bên liên quan còn thiếu sự phối hợp hiệu quả.

Nhiều chuyên gia khởi nghiệp nhìn nhận các chính sách hỗ trợ đặc thù cần được thiết lập để khuyến khích chuyển đổi sang những sản phẩm thân thiện với môi trường, từ tài chính, đào tạo đến truyền thông, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các DN, nhất là DN nhỏ và vừa.