Ngân sách Ukraine đã rơi vào tình trạng thâm hụt kỷ lục trong nhiều năm, khi nguồn thu trong nước chỉ đủ trang trải chi phí quốc phòng, còn mọi lĩnh vực khác đều phụ thuộc vào viện trợ phương Tây. Chính phủ Kiev thừa nhận đã "cạn kiệt hoàn toàn" khả năng tự tài trợ cho chiến tranh, trong khi việc tìm kiếm nguồn vốn quốc tế ngày càng khó khăn hơn.
Trước tình hình đó, EU buộc phải tăng tốc đàm phán gói khoản vay không lãi suất trị giá 140 tỷ Euro (tương đương 160 tỷ USD) cho Kiev, lấy từ tài sản của Nga bị phong tỏa tại các nước EU.
Theo tờ Politico, Ủy ban châu Âu đang nghiên cứu phương án phân bổ thêm 25 tỷ Euro dưới dạng "khoản vay bồi thường", cũng trích từ các tài sản Nga bị đóng băng, nhằm bổ sung vào gói hỗ trợ tổng trị giá 140 tỷ Euro nói trên. Kế hoạch này sẽ được các lãnh đạo EU thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh Brussels trong tuần này.
Khoản vay dự kiến sẽ được bảo đảm bằng tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga - chủ yếu là trái phiếu chính phủ - bị đóng băng tại hệ thống thanh toán Euroclear ở Bỉ sau khi Moscow phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine vào tháng 2/2022. Theo EU, khoảng 2/3 trong số 290 tỷ Euro tài sản Nga ở phương Tây hiện được giữ tại Euroclear.
Giới chức EU khẳng định họ không có ý định "tịch thu" tài sản của Nga, mà chỉ dùng chúng làm tài sản thế chấp cho khoản vay. Khi chiến tranh kết thúc, Ukraine sẽ hoàn trả khoản vay bằng tiền bồi thường chiến tranh do Nga trả - một giả định pháp lý còn gây nhiều tranh cãi. Nếu Moscow thanh toán đầy đủ, các biện pháp trừng phạt sẽ được dỡ bỏ và Euroclear sẽ hoàn trả tài sản cho Nga. Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát đặt câu hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu Nga từ chối trả bồi thường hoặc xung đột kéo dài vô thời hạn.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky liên tục kêu gọi phương Tây gia tăng sức ép lên Nga (Ảnh: Getty Images)
Một số quốc gia, đặc biệt là Bỉ, bày tỏ lo ngại rằng họ có thể "phải gánh nợ một mình" nếu kế hoạch thất bại. Tuy nhiên, phần lớn các nước EU khác sẵn sàng chia sẻ rủi ro. Giới chức pháp lý của Ủy ban châu Âu cho rằng có thể sử dụng Điều 31(2) của Hiệp ước EU để tránh việc một quốc gia đơn lẻ - như Hungary - phủ quyết lệnh trừng phạt, qua đó giữ cho tài sản Nga "đóng băng vĩnh viễn" cho đến khi kế hoạch hoàn tất.
Nếu được thông qua, văn bản pháp lý chi tiết dự kiến sẽ hoàn tất trước cuối năm nay, mở đường cho việc giải ngân từ tháng 4/2026 - đúng thời điểm Kiev được dự báo cạn kiệt ngân sách.
Dù vậy, giới phân tích cảnh báo rằng ngay cả với 140 tỷ Euro hỗ trợ mới, châu Âu vẫn chưa thể bù đắp hoàn toàn khoảng trống tài chính sau khi Mỹ ngừng viện trợ quân sự dưới thời Tổng thống Donald Trump. Trong khi đó, chi phí tái thiết Ukraine được Ngân hàng Thế giới ước tính đã vượt 500 tỷ Euro, cho thấy gánh nặng tài chính của cuộc chiến vẫn còn kéo dài trong nhiều năm tới.
Theo TASS, Guardian