Tờ Nikkei đưa tin, hàng trăm nghìn nhà đầu tư Trung Quốc bị cuốn vào một âm mưu lừa đảo Ponzi bằng Bitcoin có thể sẽ phải mất nhiều năm theo đuổi kiện tụng để đòi lại tiền của mình. Nguyên nhân là bởi khó khăn trong việc chứng minh mối liên hệ giữa các khoản đầu tư của họ và 61.000 Bitcoin bị chính phủ Anh tịch thu.
Qian Zhimin, còn được biết đến với tên Zhang Yadi, 47 tuổi, bị cáo buộc là kẻ cầm đầu vụ lừa đảo đầu tư Bitcoin tại Trung Quốc, đã nhận tội tại tòa án London vào cuối tháng 9 vừa qua với hai tội danh liên quan đến rửa tiền bằng tiền số.
Từ năm 2014 đến 2017, Qian đã huy động hơn 43 tỷ nhân dân tệ (khoảng 6 tỷ USD) thông qua việc lôi kéo người khác đầu tư vào một loại tiền số riêng với lời hứa lợi nhuận 100% đến 300% cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ, dưới danh nghĩa công ty Trung Quốc Tianjin Lantian Gerui Electronic Technology.
Bên cạnh đó, Qian quảng bá Bitcoin và một số đồng là "vàng kỹ thuật số". Việc thu hút lượng lớn tiền từ nhà đầu tư là lý do người này được đặt biệt danh "Nữ hoàng Bitcoin" ở Trung Quốc.
Đến năm 2017, bà ta bỏ trốn sang Anh mang theo số tiền đầu tư này và chuyển đổi chúng thành Bitcoin với sự giúp đỡ của Wen Jian, một lao động giao hàng người Trung Quốc sống ở London.
Wen Jian bị kết án rửa tiền và lĩnh án 6 năm 8 tháng tù giam vào tháng 5/2024.
Thông tin này ban đầu mang lại chút hy vọng cho các nhà đầu tư Trung Quốc – những người đã chịu thiệt hại nặng nề trong vụ việc. Tuy nhiên, niềm hy vọng nhanh chóng tan biến khi xuất hiện thông tin rằng chính phủ Anh có thể sẽ giữ lại phần lớn số Bitcoin bị tịch thu từ Qian, hiện có giá trị hơn 7 tỷ USD. Luật sư đại diện cho một số nạn nhân ở Trung Quốc đang cố gắng cung cấp bằng chứng để chứng minh rằng số tiền bị chiếm đoạt của các nhà đầu tư có liên quan trực tiếp đến số Bitcoin này.
“Kể từ khi bắt đầu tham gia vụ việc năm ngoái, chúng tôi đã yêu cầu khách hàng chuẩn bị tài liệu chứng minh. Tuy nhiên, nhiều tài liệu không đủ thông tin để thiết lập mối liên hệ rõ ràng”, ông Jack Ding, phó giám đốc điều hành công ty luật Duan & Duan (Trụ sở tại Bắc Kinh) cho biết. Hãng luật này đang đại diện cho khoảng 10.000 nạn nhân Trung Quốc.
“Rất khó để chứng minh rằng các khoản tiền được chuyển giữa các tài khoản nạn nhân thực sự nằm dưới sự kiểm soát của Tianjin Lantian Gerui, và việc truy dấu số tiền này đến các Bitcoin bị nhà chức trách Anh tịch thu cũng không dễ dàng”, ông Ding nói thêm.
Cảnh sát London đã tịch thu 61.000 Bitcoin từ thiết bị của Qian trong cuộc đột kích năm 2018 tại một biệt thự ở Hampstead. Theo cảnh sát, số Bitcoin này hiện trị giá hơn 5,5 tỷ bảng Anh (7,4 tỷ USD) — trở thành vụ tịch thu tiền số lớn nhất trong lịch sử.
Các nạn nhân Trung Quốc hiện đang theo đuổi một vụ kiện dân sự riêng biệt tại Anh, được khởi xướng vào tháng 9/2024, nhằm đòi lại tài sản. Phiên tòa dự kiến sẽ được mở vào tháng 1/2026.
Theo luật sư Yang Yuhua của hãng Thornhill Legal, người đại diện cho một số nạn nhân khác, việc Qian nhận tội ở Anh “cũng gián tiếp xác nhận cáo buộc lừa đảo tại Trung Quốc”.
Do Trung Quốc cấm giao dịch Bitcoin, vụ việc càng thêm phức tạp.
“Việc thanh lý số Bitcoin bị tịch thu sẽ phải thông qua các tổ chức trung gian được cấp phép. Việc chuyển đổi và bảo toàn giá trị cho một lượng Bitcoin khổng lồ như vậy không hề đơn giản — có thể kéo dài nhiều năm”, ông Yang nói.
Giới chức Trung Quốc ước tính có khoảng 130.000 nạn nhân trên khắp cả nước bị lừa trong vụ việc. Ông Ding cho biết phần lớn trong số họ là nhà đầu tư cá nhân, “nhiều người không quen sử dụng máy tính hoặc hoàn thiện các biểu mẫu pháp lý cần thiết”.
“Việc liên lạc hiệu quả rất khó khăn vì một bộ phận lớn nạn nhân chưa từng được giáo dục chính quy”, ông nói.
Phiên tòa xét xử Qian dự kiến kéo dài 12 tuần đến Giáng sinh, với sự tham gia làm chứng của nhiều cảnh sát và nạn nhân Trung Quốc, nhưng đã kết thúc sớm do Qian nhận tội.
Vụ việc này được xem là cột mốc hợp tác quốc tế quan trọng giữa cơ quan thực thi pháp luật Trung Quốc và Anh. Tuy nhiên, việc phân chia số Bitcoin bị tịch thu — hiện đã tăng giá trị gấp nhiều lần kể từ khi bị thu giữ — sẽ do Tòa án Tối cao Anh quyết định.
“Kết quả sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào quá trình xét xử tại Anh, và không thể loại trừ khả năng chính phủ Anh sẽ giữ lại phần lớn số Bitcoin”, ông Ding nói.
Giá trị ban đầu mà các nạn nhân đầu tư được ước tính khoảng 640 triệu bảng Anh, chỉ là một phần rất nhỏ so với giá trị hiện tại của số Bitcoin bị tịch thu.
Theo luật sư Yang (Thornhill Legal): “Luật sư của các nạn nhân có thể lập luận rằng họ nên được hoàn trả cả phần gốc lẫn phần giá trị gia tăng của Bitcoin, nhưng điều này rất khó về mặt pháp lý. Nếu khoản đầu tư ban đầu bị xác định là một kế hoạch lừa đảo, tòa án sẽ chỉ tập trung vào việc bồi hoàn số tiền gốc và lãi hợp lý, chứ không phải phần lợi nhuận mang tính đầu cơ”.
Dù vậy, ông Ding cho biết: “Dù kết quả cuối cùng ra sao, tôi tin rằng hai chính phủ sẽ tìm ra một giải pháp hài hòa. Tuy nhiên, mọi thỏa thuận sẽ phải phụ thuộc vào kết quả xét xử của tòa án Anh”.
Trước đó, Qian đã phủ nhận toàn bộ cáo buộc gian lận và rửa tiền, theo tuyên bố từ luật sư Roger Sahota của hãng Berkeley Square Solicitors.
Qian và Hok Seng Ling, cộng sự của Qian, người cũng nhận tội chuyển tài sản phạm pháp, dự kiến sẽ bị tuyên án vào ngày 10–11/11 tới.
Theo: Nikkei, Reuters