Thớt gỗ từ lâu đã là vật dụng không thể thiếu trong gian bếp Việt nhờ độ bền, tính đàn hồi tốt và giá cả phải chăng. Tuy nhiên, nếu sử dụng và bảo quản không đúng, thớt gỗ có thể trở thành ổ vi khuẩn nguy hiểm, thậm chí gây ngộ độc hoặc tăng nguy cơ ung thư do tích tụ chất độc. Một nghiên cứu cho thấy, thớt gỗ sử dụng trên 2 năm có thể chứa hàng nghìn vi khuẩn trên mỗi cm², vượt xa mức an toàn. Vậy làm thế nào để dùng thớt đúng cách, bảo quản hiệu quả và chọn được thớt gỗ chất lượng? Hãy cùng tìm hiểu để giữ an toàn cho sức khỏe gia đình.
Sai lầm khi dùng thớt gỗ: Tiềm ẩn nguy cơ bệnh tật
Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần rửa sạch thớt là đủ, nhưng thực tế, thớt gỗ bẩn hơn bạn tưởng rất nhiều. Các vết xước, khe nứt trên bề mặt là nơi lý tưởng để thức ăn thừa, dầu mỡ tích tụ, tạo môi trường cho vi khuẩn như E. coli, Salmonella và nấm mốc phát triển. Đặc biệt, nấm mốc trên thớt có thể sản sinh aflatoxin – chất độc được WHO xếp vào nhóm gây ung thư. Thớt gỗ lâu năm, đặc biệt nếu có vết mốc đen, không chỉ gây mất vệ sinh mà còn làm thực phẩm nhiễm khuẩn, dẫn đến tiêu chảy, viêm dạ dày, nhất là với trẻ em và người già có hệ tiêu hóa yếu. Mùa hè, nguy cơ này càng tăng do nhiệt độ và độ ẩm cao. Nếu bạn vẫn giữ thói quen dùng thớt cũ kỹ, mốc meo mà chỉ rửa qua loa, đã đến lúc thay đổi để bảo vệ sức khỏe!
Cách sử dụng và bảo quản thớt gỗ đúng cách
Để thớt gỗ luôn sạch và an toàn, hãy áp dụng ngay những cách sử dụng, bảo quản dưới đây:
1. Luân phiên vị trí cắt: Thay vì chỉ cắt ở một vị trí, hãy xoay đổi mặt thớt và khu vực cắt. Cắt liên tục ở một chỗ khiến nước từ thực phẩm thấm sâu, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển. Sử dụng cả hai mặt thớt giúp kéo dài thời gian khô ráo, giảm nguy cơ mốc và ngăn thớt bị cong vênh do sử dụng một mặt quá lâu.
2. Tách biệt thực phẩm sống và chín: Thực phẩm sống như thịt, cá, hải sản dễ chứa vi khuẩn Salmonella hoặc Listeria. Nếu dùng cùng một thớt để cắt thực phẩm chín như rau củ, trái cây, vi khuẩn có thể lây nhiễm chéo, gây ngộ độc. Tốt nhất, hãy dùng riêng một thớt cho thực phẩm sống và một thớt cho thực phẩm chín, đặc biệt nếu nhà có trẻ nhỏ hoặc người có sức đề kháng yếu.
3. Rửa sạch và lau khô ngay sau khi dùng: Sau khi cắt, rửa thớt bằng nước ấm và xà phòng nhẹ, dùng miếng bọt biển mềm thay vì búi sắt để tránh làm xước bề mặt. Lau khô hoàn toàn bằng khăn sạch, sau đó treo thớt ở nơi thoáng khí hoặc đặt trên giá để nước thoát hết. Tránh để thớt tựa vào tường hoặc nằm trên mặt bàn ẩm, vì đây là nguyên nhân chính gây mốc.
4. Sử dụng chất tẩy rửa nhẹ: Thớt gỗ thường không được sơn phủ mà chỉ bôi dầu bảo quản, nên tránh dùng chất tẩy mạnh như nước rửa chén có tính axit hoặc kiềm cao, vì chúng có thể làm hỏng cấu trúc gỗ, giảm độ bền. Nước ấm hoặc dung dịch xà phòng nhẹ là lựa chọn an toàn nhất.
5. Bảo dưỡng thớt mới bằng dầu ăn: Thớt gỗ mới mua thường được xử lý qua môi trường vô trùng, nhưng để tăng độ bền, bạn nên bôi một lớp dầu ăn (dầu ô liu hoặc dầu thực vật) trước khi sử dụng. Dùng cọ quét đều dầu lên bề mặt, để ngấm trong 2-3 giờ, sau đó lau sạch và rửa lại bằng nước ấm. Lặp lại quy trình này mỗi tháng để bảo vệ gỗ, giảm nứt gãy và hạn chế vi khuẩn bám vào các vết xước.
6. Thay thớt định kỳ: Dù chăm sóc kỹ lưỡng, thớt gỗ sau 2 năm sử dụng vẫn tích tụ vi khuẩn do các vết xước sâu dần. Theo các chuyên gia, nên thay thớt gỗ 1-2 năm/lần, đặc biệt nếu bề mặt có dấu hiệu mốc hoặc nứt nghiêm trọng. Đừng tiếc rẻ, vì sức khỏe gia đình quan trọng hơn nhiều.
Bí kíp chọn thớt gỗ chất lượng
Không phải thớt gỗ nào cũng giống nhau. Để chọn được thớt gỗ an toàn, bền đẹp, hãy lưu ý các điểm sau:
Tránh thớt sơn phủ: Một số thớt được sơn để giả mạo gỗ tự nhiên như gỗ óc chó hay gỗ lê, nhưng lớp sơn này dễ bong tróc, gây nhiễm độc thực phẩm. Thớt sơn phủ thường phai màu khi rửa, đặc biệt trong vài lần sử dụng đầu. Thay vào đó, chọn thớt gỗ nguyên bản, không sơn, có màu sắc tự nhiên. Dùng khăn ẩm lau thử để kiểm tra xem thớt có phai màu không.
Nói không với thớt ghép: Thớt ghép từ nhiều mảnh gỗ vụn bằng keo thường kém bền và có nguy cơ chứa formaldehyde - chất gây hại sức khỏe. Thớt ghép thường có mùi keo hắc hoặc bề mặt không đồng nhất. Thớt gỗ nguyên khối có mùi gỗ tự nhiên, không hắc, và khi cắt ngang, bạn sẽ thấy kết cấu gỗ liền mạch.
Kiểm tra vân gỗ tự nhiên: Thớt gỗ thật có vân gỗ tự nhiên, không quá đều đặn, với màu sắc thống nhất giữa các mặt. Thớt giả hoặc ghép thường có vân gỗ quá hoàn hảo hoặc chỉ là lớp gỗ mỏng dán bên ngoài, bên trong là gỗ tạp. Hãy quan sát kỹ các cạnh và mặt thớt để đảm bảo tính nguyên khối.
Chọn thớt có trọng lượng hợp lý: Thớt gỗ nguyên khối từ gỗ óc chó, gỗ lê hoặc gỗ thích thường nặng, khoảng 1,5-4kg tùy kích thước. Thớt quá nhẹ có thể là gỗ ghép hoặc gỗ chất lượng thấp. Cảm giác cầm nặng tay, chắc chắn là dấu hiệu của thớt gỗ tốt.