“Bom nhiệt” từ núi rác ở thủ đô New Delhi đe dọa mạng sống hàng nghìn người

"Mắt phải của tôi sưng lên vì nóng, nên tôi đã ngừng đến bãi rác từ năm ngoái", bà Sofia Begum (38 tuổi) chua xót kể lại. Kết hôn khi mới 13 tuổi, bà đã có hơn 25 năm bới rác tại bãi chôn lấp Ghazipur ở Delhi, tìm nhựa, giấy và kim loại… để bán cho các vựa ve chai.

Năm 2022, trong một lần tiếp xúc với rác thải y tế, mắt bà Begum bị nhiễm trùng nghiêm trọng. Trong mùa hè, khi nhiệt độ trong bãi rác có thể đạt tới 70oC, tình trạng sưng đau khiến bà gần như không thể làm việc.

Theo nghiên cứu trên tạp chí Nature, các bãi rác cao trên 50 m có nhiệt độ mùa hè từ 60oC - 70oC, do quá trình phân hủy chất hữu cơ sinh nhiệt và phát thải khí độc như methane - dễ cháy và gây kích ứng đường hô hấp. Các bãi rác tại thủ đô New Delhi như: Ghazipur, Bhalswa và Okhla… đều đã vượt sức chứa, trở thành điểm nóng của các đám cháy ngầm, rò rỉ khí và mùi hôi nồng nặc.

Ông Anant Bhan, chuyên gia y tế công cộng, cảnh báo: "Đây là những 'buồng khí độc' hình thành ngay giữa thành phố. Người nhặt rác làm việc trong nhiệt độ cực cao và khí độc, gây biến chứng lâu dài về hô hấp, da liễu và tim mạch".

Bãi rác Ghazipur hiện cao 65 m - tương đương tòa nhà 20 tầng - là biểu tượng rõ nét của khủng hoảng rác và khí hậu tại Delhi.

Cô Tanzila (32 tuổi) cho biết vì cuộc sống nghèo khó nên cô và nhiều người chấp nhận môi trường làm việc nguy hiểm tại các bãi rác để mưu sinh (Ảnh: Al Jazeera)

Tanzila (32 tuổi) là mẹ của 3 con, từng ngất vì mất nước khi làm việc ban ngày tại bãi rác. Hiện giờ, chị chỉ đi nhặt rác ban đêm để tránh cái nóng "như bị nướng sống". Nhưng theo Sheikh Akbar Ali - đồng sáng lập tổ chức Basti Suraksha Manch, làm đêm cũng nguy hiểm vì phải né máy xúc, xe tải và khó phát hiện rò rỉ khí hoặc cháy âm ỉ.

Dù chính quyền Delhi nhiều lần hứa sẽ dỡ bỏ "núi rác" trước năm 2028, thực tế vẫn không thể cải thiện. Dữ liệu của AQI cho thấy từ 2020, thành phố ghi nhận 124 vụ rò rỉ methane, trong đó vụ ở Ghazipur năm 2021 đạt tới 156 tấn/giờ.

Những người nhặt rác tại Ấn Độ không có bảo hiểm y tế, không thu nhập ổn định và phải tự trang bị đồ bảo hộ rẻ tiền, kém hiệu quả. Nhiều người không dùng găng tay vì nóng, mồ hôi khiến khó cầm rác, khẩu trang thì nhanh chóng ẩm ướt, khó thở… nhưng phần lớn họ không dám bỏ nghề vì cuộc sống mưu sinh.

Để đối phó áp lực dư luận, chính quyền Delhi đã công bố kế hoạch xây 4 nhà máy đốt rác tại Okhla, Narela, Tenkhand và Ghazipur. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo hoạt động đốt rác có thể phát thải dioxin, furan, thủy ngân và bụi mịn - các chất cực độc có thể gây ung thư, rối loạn nội tiết và tổn hại hệ miễn dịch.

Bà Bharati Chaturvedi (sáng lập tổ chức Chintan) cho rằng xây lò đốt không chỉ gây hại môi trường mà còn xóa sổ sinh kế của hàng chục nghìn người nhặt rác, đặc biệt là phụ nữ. "Chúng ta cần tích hợp họ vào hệ thống quản lý rác chính thức, xây dựng mô hình phân loại, ủ phân và tái chế tại cấp cộng đồng", bà Chaturvedi nói.