Nhiều nước thiệt hại lớn vì lừa đảo trực tuyến
Lễ mở ký Công ước quốc tế về chống tội phạm mạng diễn ra trong hai ngày 25 và 26/10 tại Hà Nội được xem là có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là công cụ pháp lý toàn cầu đầu tiên của Liên hợp quốc, nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố và ngăn chặn tội phạm mạng. Công ước Hà Nội sẽ mở ra mạng lưới hợp tác 24/7, giúp các quốc gia phối hợp nhanh trong điều tra và xử lý tội phạm mạng xuyên biên giới, hiện đang hoạt động ngày càng tinh vi, với các hình thức lừa đảo trực tuyến, rửa tiền.
Tại Mỹ, Bộ Tài chính Mỹ cho biết, trong năm ngoái người Mỹ đã mất hơn 16,6 tỷ USD vào ngành lừa đảo trực tuyến chủ yếu có trụ sở tại Đông Nam Á, nhắm vào các nạn nhân trên khắp thế giới. Các trung tâm lừa đảo đã phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ đại dịch Covid-19, ước tính thu về ít nhất 64 tỷ USD mỗi năm.
Còn tại Anh, mối đe dọa về lừa đảo trực tuyến cũng đang ngày càng gia tăng. Chỉ riêng trong nửa đầu năm, tội phạm mạng đã đánh cắp hơn 600 triệu Bảng Anh, với các hình thức lừa đảo chính là lừa đảo đầu tư và lừa đảo tình cảm.
Trong khi đó, năm ngoái, các quốc gia Đông Nam Á đã thiệt hại 23,6 tỷ USD vì lừa đảo trực tuyến. Trong đó, Singapore và Malaysia bị ảnh hưởng nặng nề nhất với mức thiệt hại trên mỗi người lần lượt là hơn 2.000 USD và 1.000 USD.
Chiêu thức chủ yếu được những kẻ lừa đảo trực tuyến ở Đông Nam Á sử dụng được gọi nôm na là "mổ lợn"
Cách thức hoạt động của các tổ chức lừa đảo trực tuyến
Chính quyền nhiều nước đã nỗ lực giải cứu những người bị bắt cóc và bị ép làm nô lệ để lừa đảo. Mỹ và Anh gần đây đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với một công ty Campuchia bị cáo buộc điều hành một đường dây lừa đảo quy mô lớn. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng sẽ cần nhiều nỗ lực hơn nữa để chống lại các tổ chức tội phạm đang nắm quyền điều hành ngành công nghiệp này. Bởi các công ty này hoạt động vô cùng tinh vi và rất khó bị triệt phá.
Chiêu thức chủ yếu được những kẻ lừa đảo trực tuyến ở Đông Nam Á sử dụng được gọi nôm na là "mổ lợn". Đây là quá trình mà kẻ lừa đảo xây dựng lòng tin với nạn nhân trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng trước khi dụ dỗ họ đầu tư vào một quỹ tiền điện tử lừa đảo. Nạn nhân thường nhận được tin nhắn từ người mạo danh là cố vấn tài chính trên Facebook, WhatsApp hoặc Telegram. Sau đó, kẻ lừa đảo hướng dẫn nạn nhân chuyển tiền qua một trang web giả mạo là nền tảng đầu tư hợp pháp. Năm 2023, Chủ tịch một ngân hàng nhỏ ở Kansas, Mỹ đã làm đúng như vậy và mất khoảng 47 triệu USD tiền của ngân hàng vào tay những kẻ mổ lợn.
Một nạn nhân cho biết: "Khi đến đây, tôi được được đưa cho một tập kịch bản. Ban đầu tôi không biết kịch bản để làm gì, hóa ra đó là những gì chúng tôi được chỉ dẫn để lừa đảo trực tuyến. Công việc đầu tiên của tôi là tìm kiếm những nạn nhân tiềm năng".
Kẻ lừa đảo cũng sử dụng chiêu trò lừa đảo tình cảm, dụ dỗ những người đã ly hôn hoặc mới góa chồng gửi một khoản tiền lớn sau một thời gian tìm hiểu ngắn ngủi. Đôi khi, chúng chỉ cần gọi điện thoại cho nạn nhân, giả danh nhân viên ngân hàng để yêu cầu cung cấp thông tin tài khoản, mã PIN và số an sinh xã hội. Các đối tượng lừa đảo có thể nhắm mục tiêu vào nạn nhân trên toàn thế giới vì sử dụng những kẻ lừa đảo là người bản xứ.
Theo Interpol, công dân Trung Quốc là nhóm lớn nhất bị các băng đảng tội phạm đưa đến các tổ hợp lừa đảo ở Đông Nam Á. Các cơ sở này cũng có người Brazil, Ấn Độ, Philippines và một số vùng ở châu Phi và Đông Âu. Tuy nhiên, điều kiện "làm việc" của những kẻ lừa đảo này cũng vô cùng khắc nghiệt. Họ bị theo dõi nghiêm ngặt qua camera và đôi khi bị kiểm tra phòng ngẫu nhiên. Mỗi người phải đạt được mục tiêu: tiếp cận được bao nhiêu khách hàng và lừa được bao nhiêu tiền.
Nạn nhân cho biết thêm: "Nếu không có khách hàng, không được ăn. Không trả lời khách hàng thì bị đánh hoặc phạt đứng nhiều giờ. Chúng tôi phải làm 17 tiếng/ngày, không ngày nghỉ, không được phàn nàn. Nếu từ chối làm việc, chúng tôi sẽ bị bán sang một khu phức hợp khác hoặc nguy hiểm hơn là bị đe dọa tính mạng".
Nhiều khu phức hợp lừa đảo ở Campuchia và Mynamar nằm dọc biên giới với Thái Lan, tạo điều kiện cho tội phạm dễ dàng tiếp cận mạng lưới điện và viễn thông đáng tin cậy của nước này. Nhưng việc truy vết dòng tiền rất khó khăn vì lợi nhuận được rửa thông qua bất động sản xa xỉ và bitcoin được mã hóa. Hiện có những dấu hiệu cho thấy những kẻ lừa đảo đang vươn vòi bạch tuộc đến các quốc gia khác ở châu Phi và Nam Á.
Thế giới mạnh tay trấn áp hoạt động lừa đảo
Trước tình trạng tội phạm lừa đảo trực tuyến hoạt động ngày càng táo tợn, khi bị triệt phá lập tức di chuyển sang địa điểm khác để thành lập trung tâm mới, các nước trên thế giới đã chung tay để trấn áp, với sự phối kết hợp và chia sẻ thông tin.
Năm nay, Thái Lan đã cắt đường dây điện và viễn thông đến một trong những khu phức hợp lừa đảo lớn nhất của Myanmar. Chính quyền quân sự cầm quyền của Myanmar cho biết, trong tháng này họ đã đột kích một khu phức hợp lừa đảo lớn và SpaceX đã vô hiệu hóa hơn 2.500 thiết bị Starlink cung cấp năng lượng cho nhiều hoạt động lừa đảo trực tuyến tại đó.
Mới đây, Bộ Tư pháp Mỹ đã tịch thu 15 tỷ USD dưới dạng bitcoin của Chủ tịch tập đoàn Prince của Campuchia - công ty bị nghi điều hành tổ hợp tội phạm xuyên quốc gia. Theo cáo buộc, Chủ tịch tập đoàn Trần Chí đã trực tiếp chỉ đạo hoạt động của các trung tâm lừa đảo và lao động cưỡng bức tại Campuchia. Mỹ và Anh cũng đã tịch thu hàng chục bất động sản của Trần Chí ở Dubai và London. Sau động thái này, các ngân hàng Hàn Quốc ở Campuchia đồng loạt phong tỏa hơn 91 tỷ Won của tập đoàn Prince Group.
Theo các chuyên gia cấp cao của nhóm vận động Sáng kiến toàn cầu chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, có trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, với một ngành có thể thu về ít nhất 64 tỷ USD/năm, tội phạm lừa đảo trực tuyến sẽ không dễ từ bỏ hoạt động của mình và liên tục di chuyển địa điểm để tránh sự truy quét của pháp luật. Do đó, những nỗ lực chung mạnh mẽ hơn nữa của các nước chính là thứ vũ khí cần thiết trong cuộc chiến chống lừa đảo trực tuyến, mà Công ước Hà Nội đặc biệt nhấn mạnh.