Thành công lớn nhưng thất bại cũng nhiều
Khi trí tuệ nhân tạo trở thành tâm điểm công nghệ trên toàn cầu thì tất cả mọi thứ đều hướng về chúng. Đó là lý do hàng loạt startup AI ra đời và dễ dàng huy động vốn khủng, trong bối cảnh nhà đầu tư vẫn “thắt hầu bao” với nhiều lĩnh vực khác.
Cụ thể, trong năm 2024, các công ty khởi nghiệp AI tại Mỹ đã nhận được 97 tỷ USD đầu tư, chiếm gần một nửa tổng nguồn vốn tài trợ cho các công ty khởi nghiệp của Mỹ trong năm đó, theo PitchBook.
Ngoài ra, trong quý 3 năm 2024, các startup AI toàn cầu đã huy động được 11,8 tỷ USD, chiếm 30% tổng vốn đầu tư mạo hiểm trong quý này, theo Stocklytics.
Thế nhưng, không giống như giai đoạn vốn rẻ, startup chỉ cần gọi vốn là sống vì đó là “át chủ bài” để truyền thông, tuyển dụng nhân sự giỏi và huy động vốn vòng tiếp theo. Ở thời điểm hiện tại, chỉ nguồn vốn là chưa đủ. Một báo cáo từ CB Insights chỉ ra một thực trạng đáng thất vọng: Có đến 80% startup AI thất bại trong vòng 2-3 năm đầu tiên.
Nguyên nhân của tình trạng này một phần đến từ sự cạnh tranh khốc liệt. Theo một thống kê từ TechCrunch, hiện có hơn 1 triệu mô hình AI trên toàn cầu từ các công ty lớn trong ngành trí tuệ nhân tạo như Google, OpenAI đến những startup như Anthropic, xAI.
Nhưng điều cốt yếu khiến các công ty khởi nghiệp AI nhanh chóng ngã ngựa là họ đang chạy theo xu hướng mà không có chiến lược rõ ràng.
"Rất nhiều startup AI ra đời chỉ để đón đầu làn sóng công nghệ, nhưng lại thiếu tính thực tiễn hoặc không có lợi thế cạnh tranh bền vững", ông Nguyễn Thành Trung, chuyên gia công nghệ tại TP.HCM, nhận định.
Đừng mạo hiểm follow các ông lớn
Chính các gã khổng lồ công nghệ cũng đang rất chật vật với AI.
Sự ra đời của OpenAI giống như “cú đấm thép” vào giới khởi nghiệp công nghệ toàn cầu. Nó thúc đẩy cuộc chạy đua từ các “ông lớn” trong làng công nghệ như Amazon, Meta, Microsoft, Google... cho đến các công ty khởi nghiệp vào trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, trong cuốn Sách trắng “Từ các công ty khởi nghiệp đến kỳ lân – Mở khóa tăng trưởng thông qua hệ sinh thái” của Trường Kinh doanh Sau đại học Cheung Kong (Trung Quốc), Giáo sư Jon Liao, phụ trách Thực hành Quản lý, Chiến lược, Đổi mới và Khởi nghiệp tại CKGSB và cựu Giám đốc Chiến lược của JD.com, giải thích, việc tận dụng sức mạnh của AI ở quy mô lớn không phải lúc nào cũng dễ dàng.
Môi trường ngày nay là thách thức đối với các công ty khởi nghiệp AI vì trước hết, sức mạnh tính toán cực kỳ hạn chế. Họ không có cùng sức mạnh tính toán như những gã khổng lồ kỹ thuật số như Amazon và Meta.
Tương tự với dữ liệu. Thật khó có thể tưởng tượng rằng các công ty khởi nghiệp dựa trên AI có thể cạnh tranh với những gã khổng lồ đương nhiệm về mạng lưới dữ liệu phong phú mà họ có.
“Lấy ví dụ, một ứng dụng AI cho một cửa hàng nhỏ. Họ cần một lượng lớn dữ liệu từ bên trong hệ sinh thái như giá cả và nguồn cung ứng; nhưng họ cũng cần dữ liệu hệ sinh thái rộng hơn, chẳng hạn như thông tin nhân khẩu học của khách hàng, hành vi mua sắm tại địa phương và vị trí cửa hàng tối ưu”, giáo sư lý giải.
Liao dự đoán rằng đây là lý do tại sao các công ty khởi nghiệp dựa trên AI ngày
càng chuyên sâu vào hai lĩnh vực: thứ nhất là các giải pháp dành riêng cho ngành, chẳng hạn như AI cho dược phẩm, AI cho tiếp thị và AI cho bán lẻ; và thứ hai là AI cho điện toán biên.
Tại Việt Nam, việc chạy đua phát triển AI còn khó khăn hơn khi đang thiếu hụt tới 1 triệu kỹ sư AI. Vì vậy, theo chuyên gia, các startup Việt Nam không nên mạo hiểm ở những mô hình lớn.
“Nguồn lực AI tại Việt Nam chưa đủ độ chín để đáp ứng các dự án quy mô lớn”, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang, giảng viên Trường Công nghệ thông tin và Truyền thông, Đại học Bách Khoa Hà Nội, nhận định trong hội thảo về AI mới đây.