Chia sẻ tại sự kiện Diễn đàn Kinh doanh 2025: Xoay trục Tăng trưởng do Forbes Việt Nam tổ chức mới đây, ông Đặng Thành Tâm - Chủ tịch Tập đoàn Đầu tư Sài Gòn (SGI), Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc (KBC) đã có những chia sẻ về phát triển công nghiệp phụ trợ Việt Nam.
Ông phân tích, với các chính sách thuế quan mới tại Hoa Kỳ, hiện nay Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ mỗi năm khoảng 140 tỷ USD, trong khi nhập khẩu chưa đến 15 tỷ USD, tạo ra chênh lệch rất lớn. Phía Hoa Kỳ cho rằng trong mức nhập siêu này có tỷ trọng lớn đến từ transshipment – tức là hàng hóa, nguyên phụ liệu được trung chuyển từ nước khác, có thể chiếm tới 50%.
Ví dụ, trong ngành dệt may, từ chiếc cúc áo đến tấm vải đều có thể được nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc. Ngay cả những tập đoàn lớn như Apple, Samsung, LG hoạt động tại các khu công nghiệp của KBC, thì tỷ trọng công nghiệp phụ trợ cũng chiếm phần rất cao.
Để thích ứng, theo ông Tâm, nếu Việt Nam áp dụng mức thuế 0%, thì thuế suất của Hoa Kỳ có thể giảm từ 46% xuống còn 20% – đây là khả năng hoàn toàn thực tế.
"Tôi từng trao đổi với nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước như Apple, Samsung, LG và nhiều tập đoàn khác, họ đều nhận định rằng, dù chi phí tại Việt Nam không phải thấp nhất thế giới, nhưng mức này đã rất cạnh tranh. So với Trung Quốc, thuế của Việt Nam chắc chắn thấp hơn; trong khi đối thủ lớn như Ấn Độ dù được Apple đầu tư hàng tỷ USD và hiện đang có tỷ lệ sản xuất đạt 25%, nhưng do tham gia khối BRICS, họ có thể phải chịu mức thuế cao hơn. Còn các quốc gia lân cận như Indonesia hay Malaysia thì chi phí nhân công cao hơn, lại có đặc thù tôn giáo: người lao động cầu nguyện 2 lần mỗi ngày, ảnh hưởng đến năng suất. Thái Lan thì dù chi phí thấp, song chính trị bất ổn, thủ tướng thay đổi liên tục khiến nhà đầu tư thiếu yên tâm", ông Tâm nói.
Trong bối cảnh đó, Chủ tịch SGI và KBC khẳng định rằng mức thuế 20% của Việt Nam là rất cạnh tranh. Ngoài ra, việc Hoa Kỳ đánh thuế 40% đối với hàng transshipment không chỉ với hàng trung chuyển mà còn với nguyên phụ liệu nhập khẩu sẽ buộc nhiều doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ phải dịch chuyển, và Việt Nam sẽ là điểm đến tiềm năng.
Tuy nhiên, theo ông Tâm, hiện nay các doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ phần lớn là doanh nghiệp nhỏ và vừa; khi họ sang Việt Nam, chắc chắn sẽ cần những doanh nghiệp nội địa đồng hành.
"Tôi được biết, ở Hàn Quốc và Đài Loan, chính phủ các nước này đều có quỹ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển dịch sang Việt Nam. Đặc biệt, Việt Nam và Hàn Quốc đã ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác quan trọng. Do đó, những ai quan tâm đến lĩnh vực này nên mạnh dạn nghiên cứu, tìm hiểu – chúng tôi cũng có thể giới thiệu thêm nhiều đối tác nếu cần", ông nói.
Một vấn đề khác là tại sao công nghiệp phụ trợ Việt Nam chưa phát triển mạnh? Chủ tịch Đặng Thành Tâm cho rằng vẫn thiếu chính sách hỗ trợ cụ thể. Ông cho biết khi khảo sát các doanh nghiệp công nghệ cao, họ cho biết các hợp đồng thường được đấu thầu theo từng năm, khiến việc vay vốn ngân hàng để đầu tư nhà máy, thiết bị gặp khó khăn.
Vì vậy, ông kiến nghị Chính phủ nên quan tâm hơn, thậm chí thành lập một quỹ phát triển công nghiệp phụ trợ, nhằm giúp nâng tỷ lệ nội địa hóa thêm ít nhất 30% trong 3–5 năm tới. Nếu làm được, đây sẽ là cách phát huy nội lực rất lớn.
"Thực tế cho thấy, trong giai đoạn Covid-19, doanh nghiệp Việt đã tự nguyện đóng góp rất nhiều; hay như năm 1945, khi đất nước vừa giành độc lập, dù khó khăn, nhân dân vẫn đồng lòng hưởng ứng "Tuần lễ vàng". Người Việt càng trong gian khó càng đoàn kết, càng biết yêu thương. Doanh nghiệp chúng tôi cũng sẵn sàng đóng góp có thể lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng để hỗ trợ phát triển công nghiệp phụ trợ, bởi doanh nghiệp nhỏ và vừa mới chính là nền tảng ổn định của nền kinh tế", ông Tâm khẳng định.
Vị chủ tịch cho biết cơ hội đang mở ra rất nhiều, nhưng để tận dụng được, cần có sự hỗ trợ lớn từ Chính phủ. Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số – tức khoảng 10% trong nhiệm kỳ 5 năm tới – một cơ hội vô cùng lớn. Hệ thống ngân hàng cũng đã nới room tín dụng, không còn giới hạn như trước, mở ra môi trường đầu tư thông thoáng. Nếu doanh nghiệp không nhanh chóng nắm bắt, chúng ta sẽ lỡ nhịp.