Elon Musk đang quay trở lại với phong thái đầy quyết liệt: tăng tốc sa thải loạt lãnh đạo cấp cao tại Tesla, X, xAI… sau màn đối đầu công khai với Tổng thống Donald Trump. Tờ Wall Street Journal mô tả đây là bước ngoặt báo hiệu sự trở lại của Elon Musk trên “chiến trường”, với tốc độ “thay máu” lãnh đạo cấp cao đáng kinh ngạc.
Câu chuyện bắt đầu sau khi Musk ủng hộ ông Trump, được bổ nhiệm tạm thời vào “Bộ hiệu quả chính phủ” (DOGE), để rồi bất ngờ rạn nứt khi ông quay sang chỉ trích mạnh mẽ gói chi tiêu và gọi đây là một “tội lỗi ghê tởm”. Điều này đã khiến Tổng thống Mỹ tức giận. Tình bạn keo sơn một thời cũng chấm dứt.
Giờ đây, trong bối cảnh thị trường vẫn còn căng thẳng còn giá trị cổ phiếu bấp bênh, Musk quay trở lại với văn phòng với một yêu cầu hiệu suất cực đoan và loại bỏ toàn bộ những ai không kịp thích nghi văn hóa tập đoàn. Theo WSJ, ông tin rằng các sản phẩm đột phá như xe tự hành hay AI mới là mạng sống của tương lai, chứ không phải những chiến lược truyền thống về bán hàng và marketing. Bất cứ lãnh đạo nào không phù hợp sẽ bị loại bỏ.
Những nạn nhân đầu tiên của làn sóng thay máu là Linda Yaccarino, cựu CEO X, người phải kết thúc hợp tác chỉ sau 2 năm vì bất đồng với Musk về kiểm duyệt nội dung và tiếp thị. Cùng lúc, các trụ cột tại Tesla như Omead Afshar cũng mất ghế — một dấu hiệu cho thấy Musk muốn làm gương mọi bộ phận để đảm bảo không ai chững lại giữa tốc độ mà ông đặt ra.
Ở chiều ngược lại, hội đồng Tesla lén lút từng tìm kiếm ứng viên CEO thay thế Musk, phản ánh nghi ngại bên trong rằng ông đã vô hình chung chia rẽ năng lượng nội bộ. Họ rõ ràng cảm nhận được rủi ro từ người đứng đầu, trong khi Musk vẫn ra sức nhấn mạnh rằng nội bộ phải “đi nhanh như xe đua”.
Vậy điều gì nằm sau chiến lược tàn nhẫn này – đặc biệt trong giai đoạn nhạy cảm sau khi bất hòa với ông Trump?
Có thể thấy Musk đang muốn xây dựng một “chế độ lãnh đạo tập trung” hơn bao giờ hết - một nơi không chấp nhận tiếng nói khác biệt và đòi hỏi vâng lời tuyệt đối. Ông muốn Tesla, X, xAI... trở thành một tập đoàn mang dáng dấp quân đội và vận hành theo một mệnh lệnh duy nhất.
Việc sa thải bộ máy cấp cao liên tục giúp Musk duy trì “văn hóa sợ hãi” – nơi cấp dưới không dám phản biện, tránh thu hút sự chú ý nếu không đúng ý ông. Mô hình này giúp tối ưu hóa quyết định ngắn hạn, nhưng làm suy yếu khả năng lãnh đạo lâu dài, đội ngũ kế thừa và có thể đẩy tuyển dụng cấp quản lý vào thế khó.
Reuters chỉ rõ hậu quả. Tesla đang mất thị phần quan trọng, nhất là ở Trung Quốc — nơi hãng vẫn phải phụ thuộc vào năng lực lãnh đạo địa phương. Việc vắng bóng người đứng đầu lâu dài có thể khiến hãng xe điện Mỹ đi chệch hướng.
Trở lại với xung đột với Tổng thống Donald Trump. Hành động này chỉ càng làm chứng tỏ quan điểm của Musk, rằng ông là ông chủ không sợ hãi. Việc sa thải lãnh đạo cấp cao là một cách Musk đáp trả đòn pháp lý và hoài nghi về định hướng công ty — bằng cách sửa hệ thống nội bộ, làm mới lại từ gốc rễ để đối phó với bất kỳ ảnh hưởng bên ngoài nào. Mục tiêu là tái định vị Tesla và các công ty như một nền tảng “siêu cá nhân hoá”, ít bị chi phối bởi chính trị, hội đồng quản trị hay luật pháp.
Tuy vậy, các chuyên gia tài chính và nhân sự cảnh báo rằng, mô hình lãnh đạo này có thể phản tác dụng nếu kéo dài. Tesla từng chứng kiến nhiều luật sư cấp cao, CFO, giám đốc kỹ thuật Autopilot… ra đi cùng lúc, tạo ra cảm giác hỗn loạn về văn hóa cũng như chiến lược. Trong ngắn hạn, Tesla có thể tiếp tục vận hành “trên guồng tốc độ cao” và trung thành với tầm nhìn sản phẩm của Musk, nhưng trong dài hạn, nguy cơ thiếu hệ thống kế thừa cùng bộ máy lãnh đạo tận tuỵ sẽ là bài toán lớn để các nhà đầu tư và nhân sự cân nhắc.
Theo: WSJ, Reuters