Ngày 29-10, tại TP HCM, Bộ Xây dựng phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức Tuần lễ Công trình xanh và Giao thông xanh Việt Nam năm 2025 với chủ đề "Đổi mới sáng tạo, thúc đẩy phát triển Công trình Xanh và Giao thông Xanh theo hướng bền vững".
Con đường tất yếu
Tại các phiên hội thảo chuyên đề, các chuyên gia, đại biểu trong và ngoài nước thảo luận về chiến lược logistics xanh, giảm phát thải carbon, ứng dụng công nghệ số - trí tuệ nhân tạo (AI) trong giao thông và phát triển vật liệu xây dựng thân thiện môi trường.
Theo Bộ Xây dựng, trong 2 năm 2024 - 2025, số lượng công trình xanh và phương tiện giao thông xanh trên cả nước tăng trưởng nhanh chưa từng có. Tính đến hết quý III/2025, Việt Nam có hơn 600 công trình xanh, với tổng diện tích sàn xây dựng gần 17 triệu m².
Cùng với đó, số lượng phương tiện giao thông xanh cũng tăng mạnh, với 183.000 ôtô điện và 974 xe buýt điện đang lưu hành. Hà Nội và TP HCM là 2 địa phương dẫn đầu, mỗi nơi có hơn 38.000 ôtô điện; riêng TP HCM có tới 507 xe buýt điện, Hà Nội 317 chiếc. Nhiều địa phương khác như Đà Nẵng, Hải Phòng, Thanh Hóa hay Khánh Hòa cũng đang chứng kiến sự gia tăng rõ rệt của các phương tiện sử dụng năng lượng sạch.
Tại TP HCM, Sở Xây dựng cho biết thành phố đã tổ chức đấu thầu dịch vụ xe buýt, ưu tiên doanh nghiệp sử dụng phương tiện điện, với mục tiêu đến năm 2030 toàn bộ hệ thống xe buýt sẽ chuyển sang xe điện.
Thành phố cũng đang triển khai đề án phát triển phương tiện vận tải sử dụng nhiên liệu sạch cho xe 2 bánh, taxi và xe kinh doanh vận tải. Sở Xây dựng đồng thời tham mưu chính sách hỗ trợ vay vốn, ưu đãi lãi suất cho doanh nghiệp vận tải và nhà đầu tư hạ tầng trạm sạc, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh toàn diện trong giao thông đô thị.
Khách mời tham quan triển lãm các công trình xanh, sản phẩm xanh... tại Tuần lễ công trình xanh và giao thông xanh Việt Nam 2025
Phó Chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường cho biết đến tháng 9-2025, TP HCM có 268 công trình xanh với hơn 6,29 triệu m² sàn. Thành phố đang từng bước xây dựng đô thị thông minh, ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý quy hoạch, hạ tầng và năng lượng.
Cũng theo Phó Chủ tịch UBND thành phố, sau hợp nhất, TP HCM trở thành siêu đô thị với hơn 10 triệu xe máy và hơn 1 triệu ô tô, gây áp lực lớn lên hạ tầng và môi trường. "TP HCM đã và đang triển khai nhiều chương trình trọng điểm như phát triển xanh, chuyển đổi năng lượng, đề án đường sắt đô thị, kiểm soát khí thải phương tiện giao thông theo Nghị quyết 98/2023/QH15 ngày 24-6-2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM và mở rộng hệ thống xe buýt điện, xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch" - ông Cường nói và cho biết thành phố sẽ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công trình xanh, hướng tới mục tiêu Net Zero, phát thải ròng bằng 0 - trong tương lai.
Theo các chuyên gia, lượng khí thải CO2 liên quan đến xây dựng chiếm tới 37% tổng phát thải toàn cầu, một con số đáng báo động. Ông Lê Cao Chiến - đại diện Trung tâm Thiết bị, Môi trường và An toàn lao động - cho rằng mô hình kinh tế tuyến tính truyền thống trong ngành xây dựng đang bộc lộ nhiều bất cập, gây khai thác quá mức tài nguyên, tạo ra lượng lớn chất thải và làm suy thoái hệ sinh thái. Vì thế, việc chuyển sang mô hình kinh tế tuần hoàn, phát triển công trình xanh là con đường duy nhất để phát triển bền vững.
Nhiều sáng kiến giảm phát thải
Ông Nguyễn Công Bảo, Giám đốc điều hành Công ty Fico-YTL, cho biết ngành sản xuất vật liệu xây dựng là lĩnh vực phát thải CO2 lớn và khó giảm do phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu hóa thạch. Do đó, Fico-YTL đã phát triển sản phẩm xi măng phát thải thấp Ecocem, giúp giảm 30% - 70% lượng phát thải so với xi măng Portland truyền thống. "Các sản phẩm mang nhãn xanh Ecocem có thể giảm 40% - 50% phát thải, trong khi một số loại xi măng chuyên dụng giảm tới 70%" - ông Bảo nói.
Ông Supakit Phucharoensilp, Giám đốc khối nhà máy xi măng SCG Việt Nam, cho biết tập đoàn đã đặt mục tiêu Net Zero vào năm 2050 và giảm 25% khí nhà kính vào năm 2030. Để đạt được điều này, SCG Việt Nam đang tăng tốc chiến lược ESG với các giải pháp công nghệ xanh như giảm tỉ lệ clinker trong xi măng, dùng xi măng CO2 thấp, thay thế than bằng nhiên liệu sinh khối và chất thải tái chế. "Chúng tôi đang hướng đến quy trình sản xuất xanh, giảm phát thải ngay từ gốc để đạt mục tiêu phát triển bền vững" - ông Supakit khẳng định.
Trong lĩnh vực vật liệu xây dựng xanh, ông Trịnh Ngọc Mẫn, đại diện Công ty CP Eurowindow, nhấn mạnh vai trò của hệ thống cửa và kính cách nhiệt trong việc tối ưu hóa năng lượng và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.
Ông cho biết Eurowindow cam kết tái chế 98% nhôm và 100% kính thừa trong sản xuất, đồng thời khai thác điện mặt trời áp mái để giảm phát thải CO2 và chi phí điện năng. "Thách thức lớn nhất hiện nay là các công trình hiện đại phải giảm 25%-30% mức tiêu thụ năng lượng. Việc dùng vật liệu không phù hợp khiến công trình hấp thụ nhiệt lớn, gây quá tải cho hệ thống điều hòa. Vì thế, vật liệu xanh là giải pháp then chốt" - ông Mẫn nói.
Trong khi đó, ở lĩnh vực logistics, ông Trần Tiến Dũng, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam, cho rằng phát triển logistics xanh là xu thế tất yếu, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm phát thải. Tuy nhiên, ông kiến nghị Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cụ thể như giảm phí, giảm lãi vay cho doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện. "Một doanh nghiệp bán 2 xe đầu kéo cũ chỉ thu được khoảng 1 tỉ đồng nhưng để mua xe dùng pin hay năng lượng sạch cần tới 4-5 tỉ đồng. Vì vậy, rất cần các gói hỗ trợ tài chính để doanh nghiệp đủ khả năng đầu tư" - ông Dũng góp ý.
Theo ông Lê Văn Kế, Phó vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), phát triển công trình xanh là xu hướng tất yếu, góp phần nâng cao chất lượng sống, giảm phát thải CO2, tiết kiệm năng lượng và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. "Tối ưu hóa sử dụng năng lượng, vật liệu xây dựng là chìa khóa để giảm thiểu phát thải trong các công trình xanh. Đây không chỉ là mục tiêu của ngành xây dựng mà còn là định hướng chiến lược quốc gia trong ứng phó với biến đổi khí hậu" - ông nhấn mạnh.
Sớm xây dựng cơ chế ưu đãi
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh định hướng thời gian tới là đẩy mạnh chuyển đổi xanh toàn diện trong xây dựng và giao thông. Ông đề nghị các bộ, ngành liên quan sớm xây dựng cơ chế ưu đãi về thuế, tín dụng và trái phiếu xanh cho các công trình và hạ tầng xanh, đồng thời phát triển mạng lưới trạm sạc và hạ tầng năng lượng sạch phục vụ phương tiện giao thông xanh. Thứ trưởng cũng khuyến khích ưu tiên đầu tư công xanh trong kế hoạch trung hạn, thúc đẩy nghiên cứu, thử nghiệm các giải pháp thiết kế linh hoạt, thích ứng biến đổi khí hậu và tối ưu hóa năng lượng.
Chính quyền các địa phương cũng cần tăng tỉ lệ công trình và phương tiện xanh, triển khai thí điểm khu đô thị sinh thái, khu công nghiệp xanh và tuyến giao thông xanh làm mô hình nhân rộng. Ông kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp đổi mới công nghệ, vật liệu, áp dụng chứng chỉ xanh và đặt mục tiêu "tăng trưởng theo hiệu quả năng lượng - môi trường". Cần đầu tư xe điện, xe hybrid, nhiên liệu sạch và ứng dụng AI, big data trong vận hành, tối ưu hành trình, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.