Trong bối cảnh bất ổn thương mại toàn cầu leo thang, đồng franc Thụy Sĩ – vốn được xem là tài sản trú ẩn an toàn nhờ sự ổn định chính trị và kinh tế của quốc gia này, đã tăng mạnh lên mức cao nhất trong một thập kỷ so với đồng USD. Diễn biến này làm dấy lên kỳ vọng rằng Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) sẽ buộc phải hạ lãi suất xuống bằng 0 hoặc thấp hơn để kiềm chế đà tăng của đồng nội tệ.
Đồng đô la Mỹ đã giảm xuống gần mức 0,80 franc – mức chưa từng thấy kể từ “cú sốc” tăng giá của đồng franc vào năm 2015. Đà tăng đột ngột của đồng franc đang đặt các nhà hoạch định chính sách vào tình thế khó xử, họ cần kiểm soát sức mạnh của đồng tiền để hỗ trợ nền kinh tế định hướng xuất khẩu, nhưng cũng phải tránh nguy cơ xảy ra mâu thuẫn thương mại với Mỹ – quốc gia đã đe dọa áp thuế cao lên hàng hóa Thụy Sĩ.
Đồng franc tăng giá mạnh trong thời gian gần đây.
Kit Juckes, chiến lược gia ngoại hối trưởng tại Société Générale, nhận định rằng tình thế hiện nay đang khiến SNB rơi vào "vị thế cực kỳ khó". "Chính phủ Thụy Sĩ không muốn phải đối mặt với áp lực giảm phát thêm lần nữa, vì vậy họ đang rất lo ngại," ông nói.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Thụy Sĩ ngắn hạn đã giao dịch ở mức âm trong những ngày gần đây, phản ánh kỳ vọng của thị trường rằng SNB sẽ sớm hạ lãi suất. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm – vốn nhạy cảm với dự báo lãi suất, đã giao dịch dưới 0% vào cuối tuần qua.
Các chuyên gia cảnh báo rằng đà tăng nhanh của đồng franc có thể tạo ra một cú sốc giảm phát cho nền kinh tế Thụy Sĩ, đặc biệt trong bối cảnh tăng trưởng toàn cầu chịu áp lực từ cuộc chiến thương mại.
Thuế quan đối ứng mà Mỹ áp lên hàng hóa Thụy Sĩ trong tháng trước, mặc dù đã được tạm hoãn 90 ngày, lên tới 31%, cao hơn so với mức áp dụng cho Liên minh châu Âu (EU). Trong khi đó, Thụy Sĩ phụ thuộc vào thị trường Mỹ cho hơn 10% tổng kim ngạch xuất khẩu của mình.
Chính phủ Thụy Sĩ đã tiến hành một chiến dịch ngoại giao quyết liệt. Tổng thống kiêm Bộ trưởng Tài chính Karin Keller-Sutter đã điện đàm với ông Trump chỉ vài giờ trước khi Mỹ thông báo tạm hoãn áp thuế. Bà cũng đã đến Washington cùng Bộ trưởng Kinh tế để gặp Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và nhấn mạnh mong muốn tăng cường hợp tác kinh tế song phương.
Thụy Sĩ vốn có kinh nghiệm đối phó với những biến động tiền tệ lớn. Năm 2015, SNB từng bất ngờ dỡ bỏ mức trần tỷ giá giữa franc và euro, khiến đồng franc tăng giá chóng mặt.
Tuy nhiên, lần này, các nhà phân tích cho rằng SNB cần thận trọng. Nếu can thiệp quá mạnh tay vào thị trường ngoại hối, Thụy Sĩ có nguy cơ bị Mỹ gán mác "thao túng tiền tệ”.
Hiện đồng franc không chỉ tăng mạnh so với USD mà còn với cả đồng euro, khiến ngành xuất khẩu – vốn đóng vai trò trụ cột, của Thụy Sĩ thêm khó khăn.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Thuỵ Sĩ kỳ hạn 2 năm giao dịch ở mức thấp.
Để tránh các rủi ro về ngoại giao, SNB đã đi trước các ngân hàng trung ương lớn khác khi hạ lãi suất cơ bản xuống 0,25%. Các nhà phân tích cho rằng cắt giảm lãi suất thêm nữa có thể là phương án an toàn nhất để kiềm chế đà tăng của đồng franc.
Suốt 8 năm trước đại dịch, SNB đã duy trì lãi suất ở mức âm để ngăn đồng franc tăng giá quá mạnh. Đến năm 2022, ngân hàng này mới nâng trở về “vùng dương” nhằm ứng phó với lạm phát tăng vọt sau đại dịch.
“Nếu SNB không hài lòng với việc đồng franc quá mạnh nhưng bị hạn chế trong việc can thiệp, thì việc hạ lãi suất là lựa chọn duy nhất," Francesco Pesole, chiến lược gia ngoại hối tại ING nhận định.
Stefan Gerlach, kinh tế trưởng của ngân hàng EFG, cũng cho rằng khả năng lãi suất âm có thể tái diễn và cho rằng SNB có thể phải can thiệp nếu cần thiết. Tuy nhiên, ông đánh giá thấp khả năng Mỹ sẽ gán nhãn "thao túng tiền tệ" một lần nữa. “Nếu bạn can thiệp để làm dịu đà tăng của đồng tiền, thì đó không phải là vấn đề lớn," ông nói.
Theo diễn biến của thị trường giao dịch hợp đồng hoán đổi lãi suất, hiện có khoảng 80% khả năng SNB sẽ hạ lãi suất về 0 trong cuộc họp vào tháng 6, và có xác suất nhỏ lãi suất có thể âm trở lại vào cuối năm nay.
Tỷ lệ lạm phát hàng năm của Thụy Sĩ đang ở mức khoảng 0,3%, thấp hơn mục tiêu lạm phát từ 0% đến 2% mà SNB đề ra, làm gia tăng áp lực phải hành động.
Tham khảo Financial Times