Chỉ vài năm trước, Xiaomi vẫn bị gắn mác "hãng lắp ráp Lego" – cách nói mỉa mai về một công ty chỉ biết thiết kế, mua linh kiện từ khắp nơi và thuê nhà máy bên ngoài sản xuất. Với hình ảnh ấy, khi Xiaomi tuyên bố bước vào lĩnh vực xe điện năm 2021, không ít người tin rằng họ sẽ tiếp tục con đường cũ: tìm một đối tác OEM, dán logo rồi bán hàng.
Trong ngành mà những cái tên như Tesla, BYD hay Nio đều sở hữu công nghệ lõi và năng lực sản xuất nội bộ, lựa chọn của Xiaomi bị xem là liều lĩnh và khó thành công.
Thế nhưng những gì Xiaomi thể hiện lại cho thấy một tiềm năng hoàn toàn khác.
Tự chủ
Trong nhiều năm, Xiaomi đã quen thuộc với mô hình kinh doanh "asset-light" – tức là chỉ tập trung vào thiết kế và marketing, còn việc sản xuất sẽ do các đối tác bên ngoài đảm nhận.
Chiến lược này giúp họ giảm chi phí và mở rộng nhanh chóng. Tuy nhiên, khi lấn sân sang thị trường xe điện, một lĩnh vực đòi hỏi công nghệ và năng lực sản xuất cực kỳ cao, Xiaomi đã hiểu rằng mô hình cũ không còn phù hợp.
Tờ Financial Times (FT) nhận định thay vì đi tắt kiểu mua linh kiện lắp ráp rồi dán logo như nhiều hãng xe non trẻ khác, nhà sáng lập Lei Jun chọn con đường khó nhất: tự xây dựng năng lực sản xuất và công nghệ từ con số không.
Thay vì chỉ thuê ngoài, Xiaomi đã đầu tư hàng tỷ USD để xây dựng nhà máy xe điện riêng tại Bắc Kinh chỉ trong vòng 3 năm, rộng hơn 720.000 m². Nhà máy này không chỉ là một xưởng lắp ráp thông thường, mà là một trung tâm sản xuất "siêu hiện đại" với mức độ tự động hóa lên đến 91%.
Hàng trăm robot và hệ thống tự hành hoạt động liên tục, đảm bảo mọi công đoạn từ hàn thân xe đến sơn đều được thực hiện với độ chính xác tuyệt đối. Tốc độ sản xuất ấn tượng – một chiếc xe lăn bánh ra khỏi dây chuyền cứ sau 76 giây – cho thấy năng lực sản xuất của Xiaomi đã tiệm cận các hãng xe hàng đầu thế giới.
Việc xây dựng nhà máy chỉ là một phần của câu chuyện. Điều thực sự giúp Xiaomi tạo nên sự khác biệt chính là việc họ tập trung vào công nghệ lõi. Giống như Tesla, Xiaomi hiểu rằng công nghệ tự chủ là chìa khóa để kiểm soát chất lượng, giảm chi phí và nâng cao hiệu suất.
Song song với hạ tầng, hãng tập trung nghiên cứu năm trụ cột công nghệ then chốt của xe điện: động cơ, pin, công nghệ đúc áp lực lớn (die-casting), hệ thống lái tự động và khoang lái thông minh.
Việc đầu tư mạnh vào R&D để phát triển các công nghệ quan trọng như động cơ và pin khiến Xiaomi tự chủ được chuỗi cung ứng sản xuất, tối ưu hóa sự tích hợp giữa pin, động cơ và hệ thống quản lý năng lượng, từ đó tăng hiệu suất và phạm vi hoạt động của xe.
Thế rồi công nghệ đúc áp lực lớn giúp Xiaomi đúc 72 chi tiết thành một khối duy nhất, giúp giảm số mối hàn, tăng độ bền và độ cứng cho thân xe.
Đặc biệt, Xiaomi còn phát triển chip Xring O1 tiến trình 3nm, kết nối liền mạch xe với hệ sinh thái AIoT của hãng. Đây là bước đi đưa Xiaomi vào nhóm rất ít hãng công nghệ toàn cầu tự thiết kế chip cho xe điện, bên cạnh Apple, Samsung hay Huawei.
Xin được nhắc rằng điểm mạnh nhất của Xiaomi là biến xe điện thành một hệ sinh thái thay vì chỉ là một phương tiện di chuyển, kết nối liền mạch với smartphone, nhà thông minh và các thiết bị khác. Điều này mang lại trải nghiệm độc đáo mà không phải đối thủ nào cũng có thể sao chép.
Thành quả và tham vọng
Thành quả của chiến lược "tự thân vận động" thể hiện rõ ngay từ mẫu xe đầu tiên – SU7. Ra mắt năm 2024, SU7 nhanh chóng lọt vào nhóm xe cao cấp bán chạy nhất tại Trung Quốc, chỉ đứng sau Tesla Model Y.
Không dừng lại, mẫu SUV YU7 trình làng giữa năm 2025 đã nhận tới 200.000 đơn đặt trước chỉ trong ba phút, với thời gian giao hàng có lúc kéo dài hơn 50 tuần.
Hiệu ứng truyền thông và niềm tin của người tiêu dùng khiến giá cổ phiếu Xiaomi tăng gần 200% trong một năm.
Ngay cả hoạt động tham quan nhà máy – vốn chỉ phục vụ nội bộ – cũng được biến thành một dạng "du lịch công nghiệp", giúp công chúng tận mắt chứng kiến dây chuyền sản xuất hiện đại và nâng tầm hình ảnh thương hiệu.
Sự cuồng nhiệt của người tiêu dùng Trung Quốc dành cho Xiaomi cho thấy hãng đã tạo ra một cơn sốt không thua kém gì Tesla.
Lei Jun, người sáng lập Xiaomi, đã tuyên bố mục tiêu đầy tham vọng: trở thành một trong năm hãng xe hàng đầu thế giới. Con số đặt ra cho năm 2025 là bán được 350.000 chiếc xe. Điều này không hề dễ dàng, nhưng những thành công ban đầu cho thấy Xiaomi đang đi đúng hướng.
Theo dự báo của Citic Securities, chỉ với hai mẫu xe SU7 và YU7, Xiaomi hoàn toàn có thể vượt Tesla về doanh số tại thị trường Trung Quốc ngay trong năm tới. Cơ sở cho nhận định này không chỉ nằm ở quy mô thị trường nội địa, nơi Xiaomi có lợi thế thương hiệu và mạng lưới phân phối sẵn có từ mảng smartphone, mà còn ở hệ sinh thái sản phẩm khép kín.
Người dùng có thể điều khiển các thiết bị gia dụng, đồng bộ lịch làm việc hay giải trí ngay trên xe, nhờ sự kết nối giữa xe điện và hệ sinh thái AIoT. Đây là trải nghiệm mà Tesla vẫn chưa thể tái tạo tại thị trường Trung Quốc. Cùng với đó, chiến lược định giá cạnh tranh giúp Xiaomi tiếp cận nhóm khách hàng mà Tesla chưa bao phủ hết, dù vẫn định vị ở phân khúc cao cấp.
Bên cạnh đó, Xiaomi có thể học hỏi từ những sai lầm của Tesla, từ đó tối ưu hóa chiến lược sản xuất và chuỗi cung ứng. Họ cũng có lợi thế về giá, khi các mẫu xe của họ được định vị ở mức giá cạnh tranh hơn so với đối thủ.
Tất nhiên, con đường của Xiaomi không hoàn toàn trải hoa hồng. Thời gian chờ giao xe quá dài cùng một số trục trặc kỹ thuật ban đầu có thể làm giảm niềm tin của khách hàng. Việc tự chủ chip và linh kiện mang lại lợi thế lâu dài, nhưng cũng khiến hãng dễ bị tổn thương trước những biến động chính trị hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng.
Ngoài ra, cuộc đua xe điện tại Trung Quốc đang bước vào giai đoạn đào thải khắc nghiệt, khi hàng loạt đối thủ như BYD, Huawei hay Nio đồng loạt tăng tốc và tung ra sản phẩm mới với tốc độ chóng mặt.
Bất chấp những thách thức đó, câu chuyện Xiaomi lột xác từ một "kẻ lắp ráp" thành tập đoàn sản xuất tự chủ là minh chứng điển hình cho chiến lược chuyển đổi sâu rộng mà Bắc Kinh khuyến khích trong kỷ nguyên "sản xuất chất lượng mới".
Tham vọng vượt Tesla không chỉ là cuộc đua doanh số, mà còn là tuyên ngôn rằng Xiaomi đã đủ sức chơi ở sân công nghệ cao cấp, kiểm soát chuỗi giá trị từ con chip đến dây chuyền lắp ráp.
Nếu thành công, Xiaomi sẽ trở thành một "case study" kinh điển về việc tái định vị thương hiệu – từ công ty sống nhờ thuê ngoài sang tập đoàn công nghệ sản xuất toàn diện – điều mà ngay cả Apple, ở lĩnh vực ô tô, cũng chưa làm được.
*Nguồn: FT, Fortune, BI