Trước đây, các ngân hàng trung ương thường mua vàng thông qua thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường giao dịch vàng phi tập trung (OTC) tại London. Những giao dịch này đòi hỏi vàng phải đạt chuẩn tinh luyện quốc tế (London Good Delivery – LGD), thanh toán bằng USD hoặc euro và thường chịu nhiều loại phí từ ngân hàng, trung gian, vận chuyển và lưu trữ tại các kho chuẩn quốc tế như Ngân hàng Trung ương Anh.
Tuy nhiên, theo Shaokai Fan, Trưởng bộ phận Ngân hàng Trung ương toàn cầu của WGC, ngày càng nhiều quốc gia có sản lượng khai thác vàng trong nước đang cân nhắc mua trực tiếp từ các mỏ nội địa.
Trong khảo sát mới nhất của WGC, 19 trong số 36 ngân hàng trung ương được hỏi cho biết họ đã mua vàng từ các mỏ khai thác thủ công và quy mô nhỏ trong nước, thanh toán bằng đồng nội tệ - con số này đã tăng nhẹ so với năm ngoái.
Các quốc gia như Colombia, Tanzania, Ghana, Zambia, Mông Cổ và Philippines hiện đang tích cực triển khai chính sách này. Ghana đã yêu cầu các công ty khai thác vàng trong nước bán 20% sản lượng cho ngân hàng trung ương. Tương tự, Tanzania cũng quy định tất cả các nhà xuất khẩu vàng phải dành ít nhất 20% sản lượng cho ngân hàng trung ương.
Một trong những lợi thế lớn nhất của việc mua vàng trong nước là tính linh hoạt tiền tệ. Thay vì phải dùng USD - một tài sản dự trữ khác, để mua vàng quốc tế, các ngân hàng trung ương có thể sử dụng chính đồng nội tệ để thanh toán cho vàng được khai thác trong nước. Điều này giúp tăng dự trữ vàng mà không làm giảm các tài sản dự trữ khác.
Trong bối cảnh nợ công toàn cầu gia tăng, bất ổn thương mại và các rủi ro tài chính tiềm tàng, việc củng cố kho tài sản an toàn là mục tiêu cấp thiết của nhiều ngân hàng trung ương. Theo khảo sát của WGC, khoảng 95% trong tổng số 73 ngân hàng trung ương tham gia đều tin rằng dự trữ vàng trên toàn cầu sẽ tiếp tục tăng trong năm tới.
Việc mua vàng trong nước không chỉ là lựa chọn chiến lược tài chính mà còn là chính sách phát triển ngành công nghiệp khai khoáng trong nước.
Theo Nicky Shiels, Trưởng bộ phận chiến lược kim loại tại MKS PAMP, nhiều quốc gia có nhu cầu tiêu thụ vàng nội địa tương đối thấp, nên ngân hàng trung ương đóng vai trò như "người mua cuối" nhằm đảm bảo hoạt động của ngành khai khoáng và tạo công ăn việc làm cho người dân.
Song, việc mua vàng từ các mỏ thủ công quy mô nhỏ cũng đi kèm nhiều rủi ro. Nhiều mỏ khai thác vàng thủ công và quy mô nhỏ (ASGM) bị gắn với các vấn đề như lao động trái phép, tác động môi trường tiêu cực và nạn buôn lậu vàng. Việc ngân hàng trung ương trực tiếp mua vàng từ những nguồn này có thể làm tăng rủi ro uy tín.
Fan lập luận rằng, với mức độ tin cậy cao, các ngân hàng trung ương hoàn toàn có khả năng định hình lại chuỗi cung ứng này theo hướng minh bạch và bền vững.
Một trong những thách thức kỹ thuật của chiến lược này là khâu tinh luyện vàng đạt chuẩn LGD. Nếu quốc gia đó không có cơ sở tinh luyện đạt chuẩn quốc tế, họ buộc phải xuất khẩu vàng để tinh luyện, kéo theo chi phí phát sinh.
Ví dụ, Philippines là quốc gia có cơ sở tinh luyện đạt chuẩn LGD. Kazakhstan có 2 đơn vị tinh luyện được công nhận bởi Hiệp hội Thị trường vàng London (LBMA). Nga từng có tới 7 đơn vị trước khi bị đình chỉ do chiến sự tại Ukraine.
Trong khi đó, Ghana hay Zambia nhiều khả năng vẫn phải phụ thuộc vào các đối tác tinh luyện nước ngoài, làm giảm lợi ích kinh tế tổng thể của mô hình mua vàng nội địa.
Trong bối cảnh giá vàng hiện ở mức khoảng 3.328,3 USD/ounce, tăng gần 27% kể từ đầu năm 2025 (theo dữ liệu của LSEG), chiến lược mua vàng trong nước đang trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết.
Fan của WGC kết luận: “Đây là một chiến lược đôi bên cùng có lợi cho cả ngân hàng trung ương và nền kinh tế trong nước.”
Tham khảo CNBC