Chia sẻ với Business Insider, Marc Kriguer – người đã gắn bó với ngành lập trình suốt 28 năm – cho biết lần đầu tiên ông bị sa thải là vào năm 2008 tại Sun Microsystems. Sau đó, ông tiếp tục mất việc tại ba công ty khác, bao gồm một startup kiểm tra đạo văn, một doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, và gần đây nhất là Walmart Global Tech – nơi ông giữ vị trí kỹ sư phần mềm cấp cao trước khi bị cắt giảm cùng với khoảng 1.500 nhân sự khác.
AI đã thay đổi bối cảnh việc làm theo một số cách. (Nguồn: Getty Images)
Không đổ lỗi cho AI
Dù AI đang được ứng dụng rộng rãi, Marc Kriguer khẳng định: “ AI không phải là nguyên nhân khiến tôi mất việc. Vấn đề nằm ở chiến lược tuyển dụng và chi phí vận hành.”
Theo Marc, nguyên nhân sâu xa của các đợt sa thải là do các công ty tuyển dụng quá nhanh và quá nhiều, dẫn đến chi phí vượt quá doanh thu: “Họ nhận được vốn đầu tư lớn, rồi mở rộng quy mô vượt khả năng chi trả dài hạn."
Ông cũng cho rằng kỹ sư phần mềm thường bị nhắm đến vì mức lương cao nên khi cần cắt giảm chi phí, các kỹ sư thường bị sa thải.
Kỹ sư lập trình Marc Krieger trên một trang tuyển dụng. (Nguồn: Xing)
Theo Dylan Serota, CEO của nền tảng tuyển dụng Terminal, AI không thay thế kỹ sư phần mềm mà đang làm thay đổi bản chất công việc: “ Có sự tiến hóa trong nghề, không phải sự thay thế. Các công ty giờ đây tìm kiếm kỹ sư có tư duy hệ thống hơn là chỉ biết viết mã.”
Ông cho biết các CTO trong ngành đều đồng thuận rằng AI giúp tăng năng suất, nhưng vẫn cần con người để xử lý các vấn đề phức tạp, sáng tạo và mang tính chiến lược.
Những trường hợp AI thay thế con người
Dù không phải là nguyên nhân duy nhất, trí tuệ nhân tạo (AI) góp phần không nhỏ vào làn sóng sa thải hàng loạt tại nhiều tập đoàn công nghệ lớn.
Chẳng hạn, Microsoft đã công bố kế hoạch cắt giảm khoảng 9.000 nhân viên vào năm 2025 trong quá trình tái cấu trúc để tăng cường đầu tư vào AI – một công nghệ mà hiện nay có thể đảm nhiệm việc viết tới 30% mã nguồn trong nội bộ.
IBM cũng không đứng ngoài cuộc khi sa thải khoảng 8.000 nhân sự, chủ yếu thuộc bộ phận nhân sự (HR), vốn được thay thế bằng các hệ thống AI tự động hóa quá trình tuyển dụng và quản lý nhân viên.
Trong lĩnh vực fintech, Klarna đã thu hẹp quy mô từ 5.000 xuống còn 3.000 nhân viên bằng cách ứng dụng AI trong chăm sóc khách hàng, giảm đáng kể nhu cầu về nhân viên hỗ trợ.
Đáng chú ý hơn nữa là Dukaan – một công ty công nghệ tại Ấn Độ – đã cho nghỉ việc tới 90% đội ngũ chăm sóc khách hàng và thay thế họ bằng chatbot nội bộ, khiến dư luận không khỏi bất ngờ về tốc độ “số hóa” lực lượng lao động.
Các công ty công nghệ hàng đầu đã cắt giảm hàng ngàn nhân sự từ đầu năm 2025. (Nguồn: Forbes)
AI không phải “kẻ thù”
Daron Acemoglu, nhà kinh tế học MIT, cho rằng AI hiện tại chỉ ảnh hưởng đến khoảng 5% công việc và chưa đủ khả năng thay thế hoàn toàn con người: “ AI giỏi trong môi trường có tính dự đoán, nhưng phần lớn công việc thực tế đòi hỏi phán đoán và tương tác – điều mà AI chưa làm được.”
Ông cảnh báo rằng việc quá kỳ vọng vào AI có thể dẫn đến sai lầm chiến lược, và kêu gọi phát triển AI theo hướng hợp tác với con người, thay vì thay thế.
Marc Kriguer cũng cho rằng AI chưa thể thay thế con người, thậm chí cả viết mã nguồn. Marc thừa nhận rằng nhiều công việc hiện nay yêu cầu kinh nghiệm với AI, nhưng ông không cảm thấy bị loại khỏi thị trường: “Hầu hết các công ty đều chấp nhận đào tạo AI sau khi tuyển dụng.”
Thị trường vẫn còn cơ hội
Dù đã mất việc nhiều lần, Marc Kriguer chưa bao giờ thất nghiệp quá 5 tháng. Hiện tại, ông đã nộp đơn cho khoảng 40 công ty và tham gia phỏng vấn tại 15 nơi. “Tôi không thấy nhu cầu tuyển kỹ sư phần mềm giảm. Có thể không tăng, nhưng cũng không suy giảm, ” ông nhận định.
Câu chuyện của Marc và các chuyên gia cho thấy AI không phải là “hung thủ” duy nhất trong làn sóng sa thải kỹ sư phần mềm. Thay vào đó, chiến lược tài chính, quản trị nhân sự và kỳ vọng quá mức vào công nghệ mới là nguyên nhân sâu xa.
Trong tương lai, kỹ sư phần mềm sẽ không biến mất, nhưng sẽ cần thích nghi với vai trò mới. Họ sẽ cần học thêm kỹ năng, kết hợp tư duy hệ thống, sáng tạo và khả năng làm việc cùng AI.