- Cộng đồng đang chú ý tới thông tin một cá nhân vừa bị khởi tố, điều tra về hành vi vu khống hoa hậu Bùi Quỳnh Hoa. Vụ việc này theo luật sư có ý nghĩa gì trong bối cảnh hiện nay?
Đây là lời cảnh báo trực diện với tất cả rằng, mạng xã hội không phải “vùng xám” để ai muốn nói gì cũng được. Mỗi phát ngôn sai lệch, mỗi bài viết bịa đặt không chỉ là câu chuyện “trên mạng” mà đã trở thành hành vi có thể kéo theo hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Với tôi, vụ việc là thông điệp mạnh mẽ rằng không còn sự dung túng cho thói quen “thích nói gì thì nói” trên không gian mạng.
- Có nhiều người thắc mắc, vì sao nhiều đối tượng nói xấu, đưa thông tin sai sự thật trên mạng xã hội chỉ dừng lại ở xử phạt hành chính. Tuy nhiên, cũng có những cá nhân bị khởi tố như với vụ việc trên. Liệu có phải khi “đụng” vào người nổi tiếng hoặc quyền lực, bản án sẽ nặng hơn, thưa luật sư?
Không phải như vậy. Pháp luật đã có những quy định rất rõ ràng. Trước pháp luật, mọi công dân đều bình đẳng, không phân biệt sang hèn. Về hành vi nói xấu, đưa tin sai sự thật trên mạng xã hội, người vi phạm sẽ phải đối diện với 3 loại chế tài như sau:
Một là chế tài hành chính. Theo quy định tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Ngoài ra, cơ quan chức năng còn có thể áp dụng Biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vu khống người khác trên mạng xã hội đó là buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm.
Hai là chế tài hình sự. Nếu cơ quan chức năng cho rằng hành vi tung tin sai sự thật đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì người vi phạm có thể bị khởi tố, điều tra về tội vu khống theo quy định tại điều 156 Bộ Luật hình sự. Tòa án có thể phạt tù đến 7 năm cho hành vi vi phạm này. Ngoài ra, cơ quan điều tra cũng có thể áp dụng Điều 288 về “Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông” hoặc Điều 331 về “Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.
Tôi nhấn mạnh rằng, chế tài hình sự là chế tài rất nghiêm khắc, người vi phạm sẽ bị phạt tù, ví dụ tội vu khống có thể bị phạt cao nhất đến 7 năm tù giam và áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền đến 50 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Thứ ba là chế tài dân sự. Theo đó, người bị vu khống còn có thể khởi kiện ra tòa dân sự để yêu cầu chấm dứt hành vi phạm, xin lỗi và cải chính công khai và yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi vu khống gây ra.
Bùi Quỳnh Hoa. Ảnh: FBNV
- Cụ thể ở vụ khởi tố hình sự cá nhân tung tin đồn về hoa hậu Bùi Quỳnh Hoa, hành vi của người này đã vi phạm pháp luật ở mức độ nào, thưa luật sư?
Theo thông tin đã được báo chí đăng tải, từ đơn tố cáo và chứng cứ của nguyên đơn trình báo, cơ quan điều tra đã xác định các thông tin do Lê Hương Ly đăng tải lên mạng xã hội là "không đúng sự thật, xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự và gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp" của hoa hậu. Đây là căn cứ để cơ quan chức năng tiến hành khởi tố về tội vu khống theo điều 156 Bộ Luật hình sự.
- Nhưng có một số thắc mắc rằng các vụ liên quan tới tung tin sai sự thật phần lớn đều do cơ quan công an thụ lý và đưa ra quyết định xử phạt hoặc truy tố mà không phải tòa án dân sự, thưa luật sư?
Như tôi đã nói, cá nhân, tổ chức có thể lựa chọn cách đưa ra công an hoặc khởi kiện tại tòa án. Tuy nhiên, đúng là thực tế, các cá nhân, tổ chức bị xâm hại thường chủ động trình báo cơ quan công an bởi kênh này vừa nhanh chóng, vừa tạo ra tác động răn đe mạnh mẽ, hạn chế nguy cơ lan truyền tin giả tiếp tục gây thiệt hại.
Ngoài ra, khung pháp lý đã quy định rất rõ ràng về hành vi, mức độ vi phạm và chế tài, từ xử phạt hành chính tới khởi tố hình sự, nên cơ quan công an có thể nhanh chóng vào cuộc, điều tra và áp dụng biện pháp xử lý.
Tuy nhiên, muốn được bồi thường thiệt hại, cải chính và xin lỗi công khai thì người bị vi phạm có thể lựa chọn thêm việc khởi kiện ra tòa.
- Đấu tranh với tin giả đang là vấn đề nóng được nhiều người quan tâm. Liên kết với vụ việc của hoa hậu Bùi Quỳnh Hoa bị vu khống mới đây, luật sư mong chờ những biện pháp pháp lý này tạo ra sự thay đổi ra sao với không gian mạng cũng như vấn nạn tin giả trong thời gian tới?
Theo tôi, tác động sẽ lan rộng theo hai hướng. Thứ nhất, về mặt pháp lý, khi những cá nhân như hoa hậu Bùi Quỳnh Hoa quyết liệt kiện hàng loạt đối tượng, đây sẽ là tiền lệ quan trọng để các cá nhân, tổ chức khác noi theo, thay vì im lặng chịu thiệt hại.
Thứ hai, về mặt xã hội, khi những cá nhân tung tin bị xử lý, thông điệp phát đi rất rõ rằng, không còn vùng trống cho hành vi bịa đặt. Tôi kỳ vọng sự kết hợp những vụ việc điển hình này sẽ tạo hiệu ứng răn đe mạnh mẽ, buộc người dùng mạng xã hội phải cân nhắc kỹ trước khi bấm nút “đăng bài”.
- Vậy đâu là giải pháp để hạn chế tin giả trên mạng xã hội trong dài hạn, thay vì chỉ “rộ lên rồi thôi”, thưa luật sư?
Theo tôi, cần song hành ba yếu tố. Một là, cơ quan quản lý tiếp tục xử lý nghiêm, không để bất kỳ ai nghĩ rằng tung tin giả chỉ bị “nhắc nhở”. Hai là, doanh nghiệp và cá nhân phải chủ động bảo vệ mình, mạnh dạn đưa các vụ việc ra pháp luật. Và ba là, bản thân cộng đồng mạng cần thay đổi ý thức về việc chia sẻ khi chưa kiểm chứng hoặc với cố tình vu khống vì động cơ xấu, vì cái giá phải trả đôi khi không chỉ là tiền phạt, mà có thể là cả án tù.
- Xin cảm ơn luật sư!