Từ khi ChatGPT ra mắt vào năm 2022, Sam Altman, CEO OpenAI, thường xuyên thao thức vì lo lắng. Chính những quyết định nhỏ về hành vi của mô hình AI — những lựa chọn mà Altman tin rằng có thể gây hậu quả ngoài đời thực, đôi khi lại rất nghiêm trọng.
Trong một cuộc phỏng vấn với Tucker Carlson được CNBC dẫn lại, Altman thừa nhận ông “chưa có đêm nào ngủ ngon”, bởi trách nhiệm đạo đức đè nặng mỗi khi công nghệ AI, sản phẩm của OpenAI, tương tác với con người.
“Này, tôi ngủ không ngon giấc vào ban đêm. Có rất nhiều thứ khiến tôi cảm thấy nặng nề, nhưng có lẽ không có gì hơn ngoài việc hàng trăm triệu người trò chuyện với mô hình của chúng tôi mỗi ngày”, Altman nói với cựu người dẫn chương trình Fox News Tucker Carlson.
Giữa các chỉ trích đang ngày càng tăng — từ vụ cái chết của một thiếu niên 16 tuổi có liên quan tới ChatGPT tới những câu hỏi về đạo đức, quyền riêng tư, bảo vệ người dùng — Altman nói rằng những mối lo về việc AI có thể hỗ trợ hành vi tự hại, hay xử lý các truy vấn nguy cơ tâm lý, luôn khiến ông cảm thấy mệt mỏi. Ông nhấn mạnh rằng lỗi không phải lúc nào cũng rõ ràng và đôi khi chỉ một vùng xám trong quy tắc hành xử của mô hình cũng khiến mọi thứ đi quá xa.
Trước đó, Sam Altman từng bị chất vấn về cái chết của Suchir Balaji, cựu nghiên cứu viên OpenAI, người được xác định là tự tử. Có những lời đồn thổi và yêu cầu làm rõ từ mẹ của Balaji và một số người bên ngoài về khả năng có sự can thiệp, dù xét theo các báo cáo chính thức từ cơ quan chức năng thì cái chết được xác định là tự phát. Trong cuộc trò chuyện với Carlson, Altman phải đáp trả trực tiếp những cáo buộc, nói rằng các đồn đoán là “hoàn toàn điên rồ” và ông không thể chịu trách nhiệm cho câu chuyện này.
Quyền riêng tư cũng là một trong số những lý do khiến Altman mất ngủ. Ví dụ một tính năng thử nghiệm của ChatGPT từng cho phép người dùng chia sẻ các cuộc trò chuyện của mình theo cách mà một số nội dung riêng tư có thể được tìm kiếm bởi máy tìm kiếm bên ngoài. OpenAI sau đó đã phải thu hồi tính năng này khi phát hiện có rủi ro về việc các nội dung nhạy cảm bị rò rỉ.
Suốt buổi phỏng vấn, Altman cũng thừa nhận AI đang ở giai đoạn mà dư luận, nhà đầu tư và chính phủ đều đang để mắt rất kỹ. Ông nói thị trường AI đã bắt đầu tồn tại phần “bong bóng” - nơi quá nhiều startup được định giá cao và mơ mộng viển vông.
Ra đời năm 2015 với tầm nhìn tiên phong về trí tuệ nhân tạo vì lợi ích chung, OpenAI ban đầu hoạt động theo mô hình phi lợi nhuận, sau đó chuyển sang mô hình “capped profit” để có thể huy động vốn lớn hơn khi cần. Sự hợp tác sâu rộng với Microsoft, khả năng truy cập tài nguyên đám mây mạnh mẽ, và phát triển nhiều phiên bản của mô hình ngôn ngữ lớn (Large Language Models - LLM) khiến OpenAI vừa là đối tác được săn đón, vừa là mục tiêu bị giám sát chặt chẽ.
Những thử thách mà OpenAI đang đối mặt không chỉ là công nghệ. Việc xử lý nội dung sai lệch, ngăn chặn việc AI bị lạm dụng — ví dụ trong các báo cáo gây hại về tâm lý, quyền riêng tư, thông tin sai lệch — đều đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm. Áp lực từ các vụ kiện truyền thông, từ các tổ chức luật pháp, hay từ chính người dùng — tất cả đều xoay quanh một câu hỏi: làm thế nào để AI phục vụ con người mà không làm tổn hại đến con người.
Mới đây nhất, OpenAI còn rơi vào vòng xoáy tranh cãi sau khi công bố kế hoạch chuyển đổi từ mô hình phi lợi nhuận sang vì lợi nhuận. Theo Wall Street Journal, các công tố viên tại California và Delaware đã mở cuộc điều tra, lo ngại rằng việc tái cấu trúc có thể vi phạm luật quản lý quỹ từ thiện. Nhiều tổ chức xã hội dân sự, công đoàn và cựu nhân viên cũng lên tiếng lên tiếng ngăn chặn, cho rằng động thái này đi ngược lại sứ mệnh ban đầu mà OpenAI từng cam kết.
Trong bối cảnh đó, giới lãnh đạo OpenAI đã bàn đến kịch bản rời khỏi California nếu quá trình chuyển đổi bị phức tạp hóa bởi các quy định pháp lý. Đây được xem là bước đường cùng để bảo vệ khoản đầu tư khổng lồ mà công ty đang theo đuổi.
Trước làn sóng chỉ trích, OpenAI từng đưa ra một số nhượng bộ như giữ lại cơ chế giám sát của tổ chức phi lợi nhuận, cam kết chi 50 triệu USD cho cộng đồng và các dự án xã hội. Tuy nhiên, sự nhượng bộ này không làm giảm lo ngại. Một số báo cáo liên quan đến việc ChatGPT bị sử dụng trong những tình huống tiêu cực càng khiến các cơ quan quản lý siết chặt quan điểm rằng công ty đang đặt lợi ích kinh doanh lên trên an toàn cộng đồng.
Không chỉ dừng ở đó, cuộc chiến pháp lý với Elon Musk phủ bóng lên tương lai OpenAI. Musk cáo buộc công ty này phản bội sứ mệnh phi lợi nhuận ban đầu để chạy theo lợi nhuận. Thẩm phán tại California từ chối bác đơn kiện này, cho phép vụ việc tiếp tục và dự kiến đưa ra xét xử vào năm 2026.
Dù vậy, không thể phủ nhận rằng OpenAI vẫn đang là một “cỗ máy tăng trưởng” hiếm có trong ngành công nghệ. Tính đến giữa năm 2025, công ty đạt doanh thu khoảng 12 tỷ USD với hơn 20 triệu người dùng trả phí và 5 triệu khách hàng doanh nghiệp.
Được biết OpenAI dự kiến “đốt” 8 tỷ USD trong năm nay và leo thang lên hàng chục tỷ USD mỗi năm trong giai đoạn 2026–2028. Ước tính, công ty có thể phải chờ đến năm 2029 mới bắt đầu có lãi và đặt mục tiêu doanh thu 200 tỷ USD vào năm 2030.
Theo: CNBC, WSJ