Những năm 1980, ở Vu Hồ (An Huy, Trung Quốc), có một người bán hạt dưa nhỏ lẻ mang tên Nian Guanjiu. Giữa lúc các tiểu thương khác tìm đủ cách “ăn gian” từ cắt xén khối lượng cho đến pha trộn nguyên liệu kém chất lượng, ông vẫn kiên trì giữ nguyên tắc: bán đủ, bán đúng, thậm chí còn hào phóng tặng khách thêm hai nắm hạt dưa mỗi lần mua. Đồng nghiệp gọi ông là “ngốc”, nhưng cái “ngốc” đó lại trở thành lợi thế cạnh tranh. Khách hàng tin tưởng, đổ về ngày một đông.
Chỉ trong vài năm, từ một sạp hàng rong, Nian Guanjiu đã tích lũy được một triệu nhân dân tệ – con số khổng lồ ở thập niên 1980 và sau này sáng lập thương hiệu nổi tiếng “Shazi Guazi”.
Câu chuyện cho thấy một nghịch lý: nhiều người nghĩ người giàu phải tinh ranh, đa mưu, nhưng thực tế, người giàu đôi khi “ngốc” hơn bạn tưởng. Họ không sa đà vào thủ đoạn ngắn hạn, mà chọn cách trung thực, kiên trì và làm việc đến tận cùng. Đó chính là bí quyết để tài sản nhân lên gấp nhiều lần.
Cái bẫy của “khôn vặt”: Người nghèo mất tất cả
Một người nuôi ong từng trộn mật ong nguyên chất với maltose rẻ tiền, hy vọng “lãi kép” mà khách hàng không phát hiện. Nhưng chỉ sau vài lần, vị ngọt giả tạo bị lộ, khách quay lưng, nghề nuôi ong phá sản. Cái lợi nhỏ ban đầu hóa thành thiệt hại lớn, mất cả vốn lẫn uy tín.
Ngược lại, những người “ngốc nghếch” trung thực thường lại gây dựng được niềm tin lâu dài. Doanh nhân Lưu Minh – người khởi nghiệp từ ngành nấm ăn từng gặp tình huống khách hàng mua cả lô giống bằng toàn bộ tiền tiết kiệm, nhưng vì vận chuyển sai cách mà giống chết sạch. Theo quy tắc, ông không còn trách nhiệm. Nhưng thay vì bỏ mặc, ông chủ động đền toàn bộ thiệt hại, giao giống mới và đích thân hướng dẫn kỹ thuật. Gia đình trách ông “ngu ngốc”, nhưng tin tức ấy lan khắp ngành, khách hàng tìm đến ngày một nhiều, và Lưu Minh trở thành một ông lớn trong lĩnh vực.
Nam Hoài Tiến từng nói: “Người dễ kiếm tiền nhất chính là người chân thành, không gian dối.” Người “khôn vặt” luôn trả giá đắt cho thủ đoạn, còn kẻ “ngu ngốc” trung thực lại được thời thế trao cơ hội.
Bí quyết người giàu: Chuyên môn hóa và làm đến tận cùng
Trên nền tảng Bilibili, “Lao Fanqie” từng là một streamer vô danh. Video ít người xem, lượt thích thấp, thu nhập gần như bằng 0. Nhiều người bỏ cuộc, còn anh chọn “chuyên môn hóa”: tập trung duy nhất vào video bình luận game. Anh liên tục mày mò cách viết tiêu đề, biên tập, cải thiện nội dung, không xao nhãng sang trào lưu khác. Sau 5 năm, anh sở hữu hàng chục triệu fan, nguồn thu từ quảng cáo, hợp tác, xuất bản và sự kiện không đếm xuể.
Câu chuyện này phản chiếu đúng lời chuyên gia marketing Trần Văn Xương: “Kiếm tiền rất đơn giản, chỉ cần tập trung làm một việc.” Biết một chút mọi thứ thì rốt cuộc chẳng giỏi thứ gì, còn làm một việc đến mức hoàn hảo, bạn sẽ được trả giá xứng đáng.
Một ví dụ điển hình khác: Paul – một thợ rửa xe người Anh tính phí tới 50.000 nhân dân tệ cho một lần chăm sóc xe (khoảng 185 triệu đồng). Nghe phi lý, nhưng khách giàu xếp hàng dài. Bởi dịch vụ của ông đạt tới mức độ hoàn hảo: xưởng chiếu sáng 7.000 watt để soi mọi vết xước, điều chỉnh áp lực nước riêng cho từng dòng xe, dán keo chống thấm từng khe hở, tháo rời và làm sạch từng bánh xe, rồi dùng kính hiển vi kiểm tra bề mặt sơn. Người ta trả tiền không phải cho công việc “rửa xe”, mà cho sự tận tâm và chuẩn mực tuyệt đối.
Không có đường tắt: Người giàu đi xa nhờ kiên trì “giả ngốc”
Nhiều người nghèo thường chạy theo trào lưu, nghe đâu có “kèo” là lao vào, mong giàu nhanh. Họ thử bán hàng, rồi bỏ; thử giao hàng, rồi bỏ; nhảy từ “núi” này sang “núi” khác, cuối cùng chẳng nơi nào có thành quả.
Trong khi đó, những người giàu lại bền bỉ làm một việc đến cùng. Danh y Vương Phúc Minh xuất thân nghèo khó, nhưng dành nhiều năm chỉ để học thuộc lòng các kinh điển y học Trung Hoa. Ông nghiền ngẫm Thương hàn luận, Kim quỹ yếu lược, Hoàng đế nội kinh, đối chiếu qua lại để hiểu sâu tận gốc. Khi ra thực hành, ông tỉ mỉ chép đơn, theo dõi từng ca bệnh, tích lũy dần kinh nghiệm. Sau 20 năm, ông trở thành thầy thuốc danh tiếng, bệnh nhân cả nước tìm đến.
Trong nghệ thuật và công nghệ, quy luật này cũng đúng: Hoàng Bột mài mòn 37 đôi giày chỉ cho một vai diễn; Lạc Vĩnh Hạo quay đi quay lại hàng chục lần chỉ để có một video 60 giây hoàn hảo; Steve Jobs diễn tập hàng trăm lần cho một bài thuyết trình. Những “kẻ ngốc” ấy chính là những người đạt tới đỉnh cao.
Học giả Tiền Mục từng nói: “Từ xưa đến nay, người thành công đều có một điểm chung: họ chịu khó làm việc đến tận cùng.” Người nghèo thường ham “đi tắt đón đầu”, còn người giàu “giả ngốc” chăm chỉ, kiên trì và trung thực.