"Cúm không chỉ là bệnh vặt!"
Đây là lời khẳng định của giới chuyên môn khi đề cập đến tác động của cúm mùa . Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm cúm mùa gây ra 3-5 triệu ca bệnh nặng và cướp đi sinh mạng của 291.000 - 646.000 người trên toàn cầu.
Cúm mùa tấn công âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề. Ảnh minh họa: Internet
TS.BS Đoàn Thị Phương Lan, Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai , nhấn mạnh: "Cúm là bệnh truyền nhiễm đường hô hấp dễ lây lan, đặc biệt trong cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Ở người có bệnh nền hoặc thể trạng yếu, cúm có thể dẫn tới suy hô hấp, nhiễm khuẩn thứ phát, tổn thương tim mạch và đột quỵ. Tỷ lệ tử vong và nhập viện do cúm ở người lớn tuổi và bệnh nhân nền cao gấp nhiều lần so với các nhóm khác".
Cúm mùa tấn công âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề. Theo các nghiên cứu, người từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ tử vong do cúm cao gấp 700% so với nhóm 50-64 tuổi. Bệnh cúm làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim gấp 6-10 lần, đột quỵ gấp 3-10 lần, đặc biệt trong tuần đầu sau khi nhiễm. Đáng chú ý, người có bệnh nền như tiểu đường, COPD dễ nhiễm cúm, dễ gặp biến chứng, làm tăng đột biến nguy cơ nhập viện và tử vong.
Mặc dù nguy hiểm, tỷ lệ tiêm phòng cúm ở người cao tuổi tại Việt Nam còn rất thấp, dưới 6% (theo báo cáo của Bộ Y tế và khảo sát thị trường năm 2023). Nguyên nhân chủ yếu đến từ tâm lý chủ quan "cúm chỉ là bệnh vặt" và thiếu tư vấn từ nhân viên y tế. Điều này dẫn đến sự gia tăng các ca bệnh nặng, gây áp lực lớn lên hệ thống y tế.
Bệnh cúm làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim gấp 6-10 lần, đột quỵ gấp 3-10 lần, đặc biệt trong tuần đầu sau khi nhiễm. Ảnh minh họa: Internet
Những đối tượng nên tiêm phòng vắc xin cúm
“Vắc xin cúm là một công cụ phòng bệnh hữu hiệu, an toàn và đã được toàn cầu khuyến cáo. Nhưng nếu không thay đổi nhận thức cộng đồng và thói quen chủng ngừa, hệ quả sẽ tiếp tục lặp lại”, TS.BS Đoàn Thị Phương Lan nhấn mạnh.
Tiêm phòng cúm nên được duy trì hàng năm, vào bất cứ thời điểm nào vắc xin sẵn có. Đặc biệt, các nhóm: Người cao tuổi (≥65 tuổi), Người có bệnh nền: tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi mạn tính (COPD), suy thận…, Phụ nữ mang thai, Trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 5 tuổi, Nhân viên y tế, giáo viên, người thường xuyên tiếp xúc cộng đồng… cần bắt buộc và được ưu tiên.
Về phía hệ thống y tế, các bệnh viện được khuyến khích triển khai mô hình tư vấn tiêm phòng cúm ngay tại khoa khám bệnh, khoa nội trú và phòng sinh. Nhân viên y tế được khuyến cáo nên áp dụng mô hình SHARE (Chia sẻ, Nhấn mạnh, Giải quyết, Nhắc nhở, Giải thích) để nâng cao hiệu quả tư vấn.
Theo TS.BS Đoàn Thị Phương Lan: “Nhân viên y tế đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao tỉ lệ tiêm ngừa cúm phòng. Sự tư vấn của bác sĩ điều trị là quan trọng, góp phần tăng cao tỉ lệ chủng ngừa ở nhóm nguy cơ cao. Nhân viên viên y tế nên chủ động tư vấn tiêm ngừa cúm trong quá trình khám bệnh - đặc biệt với bệnh nhân lớn tuổi hoặc có bệnh nền. Đó là cách chăm sóc toàn diện và phòng ngừa chủ động nhất”.
"Cúm có thể phòng tránh. Cần thay đổi nhận thức cộng đồng và nâng cao vai trò của bác sĩ trong việc chủ động tư vấn tiêm phòng. Tiêm vắc xin cúm không chỉ là lựa chọn, mà đó là trách nhiệm". TS. BS Đoàn Thị Phương Lan chia sẻ.
Nhiều nghiên cứu lớn trên thế giới cho thấy tiêm vắc xin cúm giúp giảm đến 45% nguy cơ nhập viện vì biến cố tim mạch và 42% nguy cơ tử vong do viêm phổi ở người cao tuổi sống tại viện dưỡng lão.
Với bệnh nhân đái tháo đường, vắc xin cúm giúp giảm 72% các biến chứng nặng (ở nhóm 18-64 tuổi) và hơn 39% ở nhóm cao tuổi. Ở trẻ em, tiêm phòng cúm giúp giảm 77% nguy cơ nghỉ học, 75% nguy cơ nhập viện, và 61% số ngày cha mẹ phải nghỉ làm để chăm sóc con ốm.
Vắc xin cúm được chứng minh an toàn với thai phụ, không làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh và có hiệu quả trong giảm tỷ lệ nhiễm cúm ở trẻ sơ sinh - những đối tượng chưa thể tự tiêm chủng.
Tiêm phòng cúm nên được duy trì hàng năm, vào bất cứ thời điểm nào vắc xin sẵn có. Ảnh minh họa: Internet
Lời khuyên từ chuyên gia
Trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân, đặc biệt là các đối tượng nguy cơ cao, cần chủ động phòng ngừa cúm mùa bằng các biện pháp sau:
Tiêm phòng vắc xin cúm hàng năm: Đây là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng: Giúp loại bỏ virus gây bệnh.
Đeo khẩu trang khi đến nơi công cộng: Hạn chế sự lây lan của virus.
Tránh tiếp xúc gần với người bệnh: Giữ khoảng cách an toàn để tránh lây nhiễm.
Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đủ chất, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc.
Chủ động phòng ngừa cúm mùa không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn góp phần giảm tải cho hệ thống y tế, bảo vệ cộng đồng.
