Phụ huynh bất ngờ khi con nói tiếng… ngoài hành tinh
Chị Huỳnh Thị Mỹ Hằng ở tỉnh Đồng Nai có con 20 tháng tuổi. Gia đình chị thường xuyên cho bé xem hoạt hình trên điện thoại lúc ăn cơm hoặc khi con quấy khóc. “Con vừa ăn vừa lẩm nhẩm những câu như ‘Bánh mì ram ram’, ‘Tung Tung Tung Sahur’ và nhiều từ nữa lạ lắm nhưng tôi không nhớ hết”.
Dưới một bài đăng với chủ đề “Thử thách đọc đúng tên các nhân vật Italian Brainrot”, nhiều phụ huynh chia sẻ con mình thuộc làu tên các nhân vật dù nói chưa sõi. “Con tôi 3 tuổi đọc không sai một cái tên nào. Nhiều lúc tôi tưởng con đang đọc thần chú”, chủ tài khoản Mẹ em bé Tôm bình luận.
Nhiều phụ huynh chia sẻ con đọc vanh vách tên các nhân vật dù... nói chưa sõi. (Ảnh: Chụp màn hình).
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Tường - Chủ nhiệm bộ môn Tâm lý học giáo dục, khoa Giáo dục, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, “Brainrot” - “thối não” là thuật ngữ chỉ những nội dung số có nhịp nhanh, hình ảnh và âm thanh dồn dập, ít hoặc không mang giá trị học thuật, nhưng lại kích thích mạnh giác quan và cảm xúc tức thời.
Trào lưu Brainrot thực sự bùng nổ khi những nhân vật kỳ quái kết hợp giữa động vật với đồ vật ra đời. Những nhân vật này do AI tạo ra, có vẻ ngoài lạ mắt như khúc gỗ có mắt mũi miệng cầm gậy, cá mập ba chân mang giày hay vũ công ba lê đầu tách cà phê.
Các nhân vật này còn có "vũ trụ" riêng của nó. Trên mạng xã hội lan truyền nhiều video triệu view kể về “tiểu sử” từng nhân vật hay tiểu thuyết người hâm mộ về các nhân vật nổi tiếng yêu nhau. Nhiều video chỉ là đoạn ghép đơn giản nhưng có thể đạt 5-10 triệu view trên Tiktok sau vài ngày đăng tải.
Hệ lụy từ rác AI, video “thối não”
Khi thấy những video dạng “Tung Tung Tung Sahur” vô nghĩa, chị Nguyễn Thị Út Huyền (tỉnh Vĩnh Long) không cho con xem nữa. “Nhưng khi tôi tắt máy thì con quấy khóc, đòi xem cho bằng được, trấn an một lúc con mới bình tĩnh lại. Rồi sang ngày hôm sau con lại tiếp tục đòi, phải được xem thì mới ngừng khóc”, chị Huyền kể lại.
Chị Huyền lo ngại khi con gái liên tục quấy khóc, đòi xem video Brainrot. (Ảnh: NVCC).
Nhiều phụ huynh thấy lo lắng khi con mình dành nhiều thời gian xem video Brainrot. “Tôi thực sự nhận ra dạng video này nguy hiểm khi con tôi thường xuyên nhầm lẫn giữa thực và ảo. Có một lần tôi cho con uống thuốc hạ sốt vị cam, con lắc đầu rồi nói những câu khó hiểu: ‘Con không uống U Din Din Din Dun đâu’. Tôi lên mạng tra thì mới biết đây là nhân vật trái cam có tay chân được tạo bởi AI” - anh Đỗ Ngọc Phước - một phụ huynh có con học lớp 2 cho hay.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Tường phân tích, hiện nay có nhiều trẻ em “nghiện” video Brainrot vì dạng video này có hình ảnh rực rỡ, nhân vật lạ mắt, âm thanh vui tai, nhịp nhanh đánh vào hệ thống khen thưởng của não bộ, giải phóng dopamin, tạo cảm giác “thích ngay lập tức”.
Bên cạnh đó, video “thối não” thường rất ngắn và kèm nhịp điệu lặp tạo sự ám ảnh khó dứt. Trong video còn chứa các yếu tố bất ngờ hoặc “vô nghĩa”, từ đó kích thích sự tò mò và cảm giác hài hước kỳ lạ, nhất là ở trẻ nhỏ, khiến não bộ liên tục chờ đợi điều mới lạ.
Những video kể về "tiểu sử" các nhân vật Brainrot thu hút hàng triệu lượt xem chỉ sau vài ngày đăng tải. (Ảnh: Chụp màn hình).
“Trẻ em và thanh thiếu niên tiếp xúc quá nhiều với loại nội dung này có thể dẫn đến giảm khả năng duy trì sự chú ý, tăng xu hướng tìm kiếm kích thích tức thì. Đồng thời khiến não bộ quen với nhịp tiếp nhận thông tin nhanh, khó tập trung vào nhiệm vụ cần suy nghĩ sâu hoặc kéo dài. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ghi nhớ, phát triển ngôn ngữ và năng lực tư duy logic.
Đối với trẻ em, tiếp xúc với Brainrot ở tần suất cao còn tăng phản ứng cáu kỉnh khi không được kích thích (ví dụ bị tắt video đột ngột); nguy cơ lệch chuẩn ngôn ngữ khi trẻ bắt chước các câu nói vô nghĩa hoặc ngữ pháp sai trong video”, tiến sĩ Nguyễn Văn Tường nhấn mạnh.
Cần sớm “dọn rác” AI và xây hàng rào bảo vệ trẻ
Tại nhiều quốc gia trên thế giới, mạng xã hội cũng được siết chặt để tạo hàng rào bảo vệ cho trẻ trên không gian số. Truyền thông Malaysia cho biết, Chính phủ nước này sẽ tăng cường kiểm duyệt nội dung độc hại, đặc biệt là “video thối não”. Đồng thời hỗ trợ sản xuất các nội dung giáo dục gia đình lành mạnh và tích hợp kỹ năng số vào giáo dục từ 13 tuổi trở lên.
Quốc gia này cũng đang cân nhắc ban hành lệnh cấm toàn diện việc trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng mạng xã hội.
Tại Việt Nam, dù chưa có động thái pháp lý tương tự, nhưng các chuyên gia giáo dục và công nghệ đều cảnh báo hệ lụy từ những video AI siêu ngắn, vô nghĩa và đưa ra nhiều giải pháp.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Tường, khi trẻ có dấu hiệu “nghiện” video Brainrot, thay vì cấm đoán hoàn toàn, phụ huynh và nhà trường cần hướng tới giáo dục kỹ năng số và tạo thói quen giải trí cân bằng cho con em.
Thay vì chỉ nói “không được xem”, người lớn cần giải thích vì sao cần hạn chế xem và cho trẻ lựa chọn nội dung giải trí khác chất lượng hơn. Đồng thời cần đa dạng hóa hình thức giải trí cho trẻ, kết hợp giữa hoạt động online và offline để tăng trải nghiệm ngoài đời sống. Trong đó có thể cho trẻ chơi trò chơi vận động, hoạt động nghệ thuật, STEM, đọc sách hoặc chơi nhạc cụ.
Đồng thời, việc dạy kỹ năng phản biện nội dung cho trẻ cũng rất quan trọng, giúp trẻ phân biệt được đâu là “nội dung để vui” và “nội dung để học” để chủ động điều chỉnh. Quan trọng hơn cả, cha mẹ, thầy cô cần thể hiện thói quen dùng mạng lành mạnh, không dành quá nhiều thời gian lướt nội dung vô bổ để làm gương cho trẻ.
