Một vụ việc hy hữu tại Trung Quốc đã khiến mạng xã hội bàn tán xôn xao: một bé trai mầm non về nhà khóc lóc kể rằng “cô giáo dùng xẻng đánh con vào đầu”. Nghe vậy, cả gia đình phẫn nộ, lập tức kéo đến trường mẫu giáo đòi công bằng. Nhưng khi sự thật được làm rõ, mọi người tá hỏa vì hóa ra, tất cả chỉ bắt nguồn từ… trí tưởng tượng ngây thơ của một đứa trẻ.
“Cô dùng xẻng đánh con!”
Câu chuyện xảy ra ở một trường mầm non tại tỉnh Giang Tô. Hôm đó, cậu bé tên Tiểu Khang (4 tuổi) sau giờ tan học trở về nhà trong tâm trạng tủi thân, mắt đỏ hoe. Vừa thấy mẹ, bé òa khóc nức nở: “Cô dùng xẻng đập con, làm con suýt ngất luôn!”.
Nghe con nói, người mẹ sững sờ, sau đó nổi giận: “Cô giáo sao có thể ra tay với trẻ con như thế được?”.
Ngay tối hôm đó, cả gia đình gồm bố mẹ, ông bà ngoại kéo đến trường mầm non để “làm rõ trắng đen”. Cuộc tranh cãi căng thẳng đến mức giáo viên phải mời hiệu trưởng và công an khu vực đến hòa giải.
Nhưng khi nhà trường trích xuất camera, mọi người bàng hoàng phát hiện: chẳng có cú “đánh” nào cả.
Hóa ra, hôm ấy lớp Tiểu Khang được tổ chức hoạt động trồng hoa ngoài sân. Khi cô giáo đang dùng xẻng xới đất, cậu bé chạy lại xem, bị một ít đất bay vào mặt, sặc đến chảy nước mắt.
Bé về nhà, vừa muốn kể “tai nạn”, vừa sợ bị mắng vì nghịch, nên vô thức biến câu chuyện thành: “Cô dùng xẻng đánh con”. Không có bạo lực, không có thương tích, chỉ có một hiểu lầm nhưng nếu không được làm sáng tỏ, hậu quả sẽ rất nặng nề cho người giáo viên.
Ảnh minh hoạ
Trẻ con không hẳn nói dối nhưng dễ… nhầm lẫn
Tình huống này không hề hiếm.
Trẻ mầm non, nhất là từ 3-6 tuổi, thường chưa phân biệt rõ ranh giới giữa tưởng tượng và hiện thực. Chúng có trí nhớ ngắn hạn, vốn từ hạn chế và khả năng kể chuyện rời rạc. Vì vậy, khi gặp chuyện khiến chúng xúc động như sợ hãi, buồn bã hay tức giận trẻ thường “kể lại” theo cách của mình: pha chút tưởng tượng, thêm chút kịch tính.
Trong tâm lý học, đây gọi là “confabulation”, hiện tượng trẻ lấp khoảng trống trí nhớ bằng những mảnh ghép tưởng tượng mà chúng tin là thật.
Chẳng hạn:
Khi bị cô phê bình, trẻ nói “cô mắng con suốt ngày”.
Khi bị bạn vô tình đụng phải, trẻ kể “bạn đánh con đau lắm”.
Khi không được ăn thêm cơm, trẻ nói “cô không cho con ăn”.
Chúng không cố tình nói dối chỉ là “sự thật trong mắt trẻ con” khác với sự thật của người lớn.
Với cha mẹ, phản xạ đầu tiên khi nghe con nói “bị đánh”, “bị mắng”, “bị bỏ đói”… là phẫn nộ và lo sợ. Nhưng với giáo viên mầm non, đó lại là nỗi lo mang tính nghề nghiệp. Một câu nói ngây ngô của trẻ có thể kéo theo hiểu lầm, điều tra, thậm chí mất việc.
Ở Trung Quốc, đã từng có giáo viên phải nghỉ dạy tạm thời chỉ vì học sinh kể “cô ném bạn vào thùng rác”, sau mới biết là cô nhấc bạn ra khỏi góc chơi, đúng lúc thùng rác ở gần. Chỉ một clip cắt ghép, một lời kể nửa thật nửa đùa, có thể khiến dư luận dậy sóng và một giáo viên mất danh dự.
Áp lực nghề mầm non vì thế ngày càng lớn.
Giáo viên không chỉ dạy, mà còn phải “đề phòng” chính những lời kể chưa tròn trịa của trẻ, và cả sự bốc đồng từ phụ huynh thiếu bình tĩnh.
Nhiều cô giáo thừa nhận: “Giờ chỉ cần trẻ ngã hay khóc, chúng tôi phải ghi lại hết, vì sợ cha mẹ hiểu nhầm”.
Cha mẹ nên phản ứng thế nào?
Khi nghe con kể điều “bất thường”, thay vì lập tức nổi nóng hay tin tuyệt đối, hãy thử 3 bước sau:
Bình tĩnh và quan sát con.
Trẻ kể chuyện theo cảm xúc, nên nếu bạn nổi giận, chúng càng sợ, càng nói sai. Hãy giữ giọng nhẹ nhàng, khuyến khích con kể thêm chi tiết: “Rồi sau đó sao nữa?”, “Lúc đó có ai ở đó?”, “Con thấy đau ở đâu?”. Càng hỏi kỹ, câu chuyện càng sáng rõ.
Trao đổi riêng với cô giáo.
Đừng kéo cả nhà đến làm ầm ở trường. Gặp riêng cô, hỏi bằng thái độ hợp tác: “Con về kể thế này, không biết hôm nay lớp có chuyện gì không?”. Hầu hết các trường đều có camera, sổ theo dõi hoặc nhân chứng, sự thật sẽ nhanh chóng được xác minh.
Dạy con nói thật, không phóng đại.
Khi con bình tĩnh, hãy nhẹ nhàng giải thích: “Con kể chuyện phải đúng, nếu nói sai người khác sẽ bị hiểu lầm và như vậy là không tốt”. Kết hợp cho con đọc truyện về “nói thật”, như Cậu bé chăn cừu, để hình thành ý thức trung thực. Khi cha mẹ tin, con sẽ an tâm
Câu chuyện “cô dùng xẻng đánh con” có thể khiến người lớn bật cười, nhưng cũng là lời nhắc nhở sâu sắc: Trẻ con cần được lắng nghe, còn người lớn cần học cách lắng nghe đúng. Niềm tin không có nghĩa là tin mù quáng, mà là biết kiểm chứng bằng lý trí và bảo vệ bằng sự công tâm.
Khi cha mẹ bình tĩnh, con cái học được sự bình tĩnh;
khi người lớn tôn trọng, trẻ cũng học được cách tôn trọng người khác.
Trong thế giới trẻ thơ, thật và giả đôi khi chỉ cách nhau một trí tưởng tượng.
Nhưng trong thế giới người lớn, một phút nóng giận có thể làm tổn thương cả một người vô tội. Vì vậy, đôi khi, điều tốt nhất chúng ta có thể làm cho con chính là kiềm chế bản năng bảo vệ để bảo vệ con tốt hơn.
