Masayoshi Son đang thực hiện canh bạc lớn nhất trong sự nghiệp của mình: Đặt cược rằng SoftBank – “đứa con tinh thần” của ông – sẽ trở thành trung tâm của một cuộc cách mạng do trí tuệ nhân tạo (AI) dẫn dắt. Son tin rằng siêu trí tuệ nhân tạo (ASI) – loại AI thông minh gấp 10.000 lần con người – sẽ xuất hiện trong vòng 10 năm tới. Đây là một dự báo táo bạo, nhưng không gây quá nhiều bất ngờ bởi ông vốn nổi tiếng với những thương vụ mạo hiểm quy mô lớn.
Một trong những khoản đầu tư thành công vang dội nhất của ông là rót 20 triệu USD vào Alibaba năm 2000, mang về hàng tỷ USD cho SoftBank. Giờ đây, Son hy vọng sẽ lặp lại kỳ tích đó bằng cách rót vốn và mua lại hàng loạt công ty AI, đưa SoftBank vào tâm điểm của một bước ngoặt công nghệ mang tính lịch sử.
Theo các cựu lãnh đạo SoftBank, ý tưởng về AI đã xuất hiện từ rất sớm trong suy nghĩ của Son, trước cả khi ông trở nên “lạc quan cực độ” trong vài năm gần đây. Alok Sama – cựu giám đốc tài chính và chủ tịch SoftBank – kể lại lần đầu đến nhà Son, khi cả hai ngồi trên hiên nhà thưởng thức rượu vang, Son đã nói về “điểm kỳ dị” – thời khắc trí tuệ máy móc vượt qua trí tuệ con người. Với ông, AI mang ý nghĩa rất cá nhân. Năm ngoái, Son từng phát biểu: “SoftBank được thành lập để làm gì? Masayoshi Son sinh ra để làm gì? Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng tôi nghĩ mình sinh ra để hiện thực hóa ASI”.
Chiến lược AI của SoftBank được triển khai mạnh mẽ đặc biệt trong hai năm qua. Năm 2016, tập đoàn mua lại Arm – hãng thiết kế chip – với giá 32 tỷ USD, hiện được định giá hơn 145 tỷ USD. Arm vốn là nền tảng thiết kế cho hầu hết smartphone toàn cầu, và đang hướng tới vai trò trụ cột trong hạ tầng AI.
Tháng 3 vừa qua, SoftBank công bố kế hoạch mua Ampere Computing – một công ty thiết kế chip khác – với giá 6,5 tỷ USD. Bên cạnh đó, SoftBank cũng dự kiến đầu tư khoảng 4,8 nghìn tỷ yên (32,7 tỷ USD) vào OpenAI, đồng thời rót vốn vào nhiều doanh nghiệp AI khác. Theo Neil Shah từ Counterpoint Research, chiến lược này bao trùm toàn bộ chuỗi giá trị AI, từ bán dẫn, phần mềm, hạ tầng, robot đến dịch vụ đám mây và ứng dụng cuối cùng trong nhiều lĩnh vực như doanh nghiệp, giáo dục, y tế và hệ thống tự động.
Tầm nhìn về AI của Son không phải mới xuất hiện. Năm 2010, trong kế hoạch “Tầm nhìn 30 năm tiếp theo của SoftBank”, ông đã đề cập đến “máy tính não” – hệ thống có khả năng tự học và tự lập trình.
Hai năm sau, SoftBank mua cổ phần chi phối tại Aldebaran (Pháp) và năm 2014 ra mắt robot hình người Pepper – “robot cá nhân đầu tiên trên thế giới có thể đọc cảm xúc”. Son từng hy vọng robot sẽ trở thành trụ cột lợi nhuận của tập đoàn trong vòng 30 năm. Tuy nhiên, dự án Pepper thất bại, SoftBank cắt giảm nhân sự và ngừng sản xuất vào năm 2020, trước khi bán Aldebaran cho United Robotics Group vào 2022.
Năm 2017, Son thành lập Vision Fund với 100 tỷ USD vốn, đầu tư ồ ạt vào các công ty toàn cầu, trong đó có Uber và Didi. Tuy nhiên, các khoản đầu tư vào công nghệ Trung Quốc cùng những thương vụ thất bại như WeWork khiến quỹ thua lỗ hàng chục tỷ USD vào 2023.
Theo một cựu đối tác của Vision Fund, Son từng tin rằng giai đoạn đầu của AI sẽ gắn với xe tự lái, nhưng thực tế thị trường lại chậm hơn dự kiến. Khi OpenAI bắt đầu nổi lên vào 2021-2022, Vision Fund đã cạn nguồn vốn vì dồn quá nhiều vào hàng trăm công ty khác, bỏ lỡ cơ hội đầu tư sớm vào OpenAI (mặc dù SoftBank từng muốn rót vốn từ 2019, nhưng Microsoft đã đi trước).
Thị trường AI hiện vẫn ở giai đoạn sơ khai, cạnh tranh khốc liệt từ chip xử lý tới mô hình AI tiên tiến. Mỹ và Trung Quốc đang chạy đua để đạt trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI). Năm 2025, công ty DeepSeek (Trung Quốc) gây bất ngờ khi tung ra mô hình suy luận chi phí thấp hơn đối thủ Mỹ, làm chao đảo thị trường vốn tin Mỹ giữ lợi thế tuyệt đối. Nguy cơ xuất hiện những đối thủ mới và công nghệ đột phá là rủi ro thường trực đối với SoftBank.
Dù vậy, Son vẫn muốn đặt “DNA” cho SoftBank để tồn tại và phát triển suốt 300 năm. Ông sẵn sàng chấp nhận rủi ro lớn, trả mức giá cao cho những công ty và công nghệ mà ông tin tưởng. Một cựu lãnh đạo Vision Fund nhận xét: “Ông ấy có mắc sai lầm, nhưng về định hướng thì vẫn kiên định: Trở thành một người chơi thực thụ trong AI – và ông đang biến điều đó thành hiện thực”.
Theo: CNBC
