Bất chấp các lệnh trừng phạt quy mô lớn của phương Tây và các hạn chế về lưu thông tiền tệ (xuất nhập khẩu ngoại tệ), tổ hợp công nghiệp quân sự Nga vẫn tiếp tục tìm kiếm các phương thức thanh toán phù hợp, mang lại doanh thu khổng lồ cho chính quyền.
Kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Nga đã dựa vào một mạng lưới các đối tác toàn cầu sẵn sàng cung cấp trực tiếp khối lượng lớn ngoại tệ mạnh, bỏ qua các khoản thanh toán không dùng tiền mặt qua ngân hàng bị chặn bởi các lệnh trừng phạt.
Đứng đầu trong kim tự tháp này là Rosoboronexport, đơn vị trung gian nhà nước duy nhất của Nga trong lĩnh vực xuất khẩu vũ khí, cũng như một số doanh nghiệp quốc phòng trong ngành.
Dữ liệu hải quan từ các đơn vị tổng hợp thương mại, được nghiên cứu bởi dự án tình nguyện Nordsint cho thấy, kể từ năm 2022, các tổ chức này đã nhận được hàng trăm kg tiền giấy nước ngoài, đôi khi được ghi rõ trong các tài liệu hải quan là “tiền tệ hợp pháp”, đến từ cả các bộ quốc phòng nước ngoài và các tổ chức trung gian tư nhân.
Một số công ty Nga đã chấp nhận các hình thức thanh toán như vậy đang chịu lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ và Brussels, trong khi những công ty khác dường như hoàn toàn nằm ngoài phạm vi hạn chế.
Ví dụ như Cơ quan Công nghiệp Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ (tiếng Anh: Agency for Defence Industry, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ là Savunma Sanayii Başkanlığı - SSB) có liên quan đến một sự kiện như vậy.
Nordsint tiết lộ rằng, SSB đã gửi một lô 23 kg tiền giấy trị giá 5 triệu euro cho Rosoboronexport, nhưng không nêu rõ mệnh giá hoặc loại tiền tệ, nhưng giá trị khai báo hải quan của lô hàng này thể hiện tiền được gửi bằng mệnh giá 200 và 500 euro.
Bộ Quốc phòng Myanmar cũng là một trong những nhà cung cấp tiền mặt lớn mua vũ khí quân sự Nga.
Rosoboronexport và công ty United Aircraft Corporation (UAC) xuất khẩu phụ tùng máy bay và tài liệu kỹ thuật theo hợp đồng với Cục Mua sắm Quốc phòng của quốc gia này.
Đối tác Đông Nam Á của Nga đã thực hiện các chuyến giao hàng lớn bằng ngoại tệ để thanh toán cho các dịch vụ và hàng hóa.
Ví dụ như vào tháng 10 năm 2023, một bưu kiện nặng 492 kg đã được gửi đến Rosoboronexport, với mô tả cho biết đó là “tiền tệ hợp pháp” trị giá tới 50 triệu euro.
Mặc dù không nêu mệnh giá nhưng trọng lượng của nó tương đương với số tiền được trả bằng tờ 100 USD.
Tiền mặt cũng được chuyển đến Nga thông qua kênh trung gian từ Bộ Quốc phòng Turkmenistan.
Công ty Motor chuyên sửa chữa và bảo dưỡng động cơ cho trực thăng Mi-8 và Mi-24 của Liên Xô và Nga, đã nhận được tới chục kg tiền mặt euro và thậm chí cả một lô tiền xu để trả cho các chi phí sửa chữa và bảo dưỡng máy bay.
Theo dự án tình nguyện, Rwanda là đối tác châu Phi quan trọng của tổ hợp công nghiệp-quân sự Nga trong việc tiếp nhận tiền giấy.
Vào tháng 1 năm 2024, Rosoboronexport đã nhận được một túi tiền giấy mệnh giá lên tới 29 triệu dollars Mỹ, tức là gồm toàn bộ các tờ tiền 100 USD, từ Bộ Quốc phòng quốc gia châu Phi này.
Nordsint còn tiết lộ, dữ liệu hải quan còn cho thấy Bộ Quốc phòng Rwanda đã thực hiện các hoạt động tương tự khác.
Ví dụ như vào ngày 28 tháng 9 năm 2023, một bưu kiện tiền giấy nặng 327 kg đã được nhận, mà nhiều khả năng đây cũng là dollars Mỹ.
