Trong cuộc họp triển khai Quyết định 1012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Đề án đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, cần tăng cường ưu đãi cho học sinh, sinh viên theo học lĩnh vực năng lượng nguyên tử, tiến tới mục tiêu miễn phí đào tạo hoàn toàn cho các đối tượng này.
Chia sẻ với truyền thông, Tiến sĩ Nguyễn Thế Nghĩa – Trưởng Bộ môn Vật lý Hạt nhân, Khoa Vật lý, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, nhân lực là yếu tố then chốt quyết định sự thành công, an toàn và bền vững của mọi chương trình năng lượng nguyên tử. Ông nhấn mạnh, đây là lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn – an ninh, do đó đội ngũ nhân lực phải được đào tạo bài bản để tránh rủi ro nghiêm trọng trong vận hành.
Bên cạnh đó, Việt Nam chưa từng có kinh nghiệm xây dựng và quản lý nhà máy điện hạt nhân. Vì vậy, đào tạo nhân lực không chỉ nhằm tiếp nhận và làm chủ công nghệ mà còn để giảm phụ thuộc vào chuyên gia nước ngoài sau khi giai đoạn chuyển giao kết thúc.
Theo các chuyên gia, năng lượng nguyên tử không chỉ phục vụ phát triển điện hạt nhân mà còn có ứng dụng rộng rãi trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp và môi trường. Đội ngũ nhân lực chất lượng cao sẽ mở rộng khả năng nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đóng góp cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Ảnh minh họa: Internet
Tiến sĩ Nguyễn Quang Nam – Trưởng khoa Điện – Điện tử, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) chỉ rõ: “Chúng ta đang thiếu hụt nguồn nhân lực cả về số lượng lẫn chất lượng”. Theo ông, nguyên nhân chính là Việt Nam chưa từng xây dựng nhà máy điện hạt nhân, nhân lực chủ yếu mới làm việc trong các lĩnh vực hẹp như y học hạt nhân. Thêm vào đó, hiện nay chỉ có một số khoa/viện đào tạo lý thuyết, trong khi chương trình thực hành, mô phỏng hiện đại và chuyên sâu gần như chưa có.
Trước đó, bên lề Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân cán bộ trẻ ngành Năng lượng nguyên tử lần thứ VIII được tổ chức năm 2024, Tiến sỹ Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử cho biết, ngành Năng lượng nguyên tử đang trong giai đoạn phát triển mới với ngày càng nhiều ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong nhiều lĩnh vực được nghiên cứu, thử nghiệm, tạo cơ hội đóng góp vào phát triển kinh tế-xã hội.
Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, với cam kết đưa mức phát thải ròng của nước ta tiến tới bằng 0 vào năm 2050, ngành Năng lượng nguyên tử đóng góp cho quá trình này bằng nỗ lực nghiên cứu những giống cây trồng mới chống hạn, chống mặn; giải quyết các vấn đề về ô nhiễm môi trường, xử lý nguồn nước giúp đảm bảo cuộc sống người dân; công tác chăm sóc sức khỏe, điều trị bệnh…
Tuy nhiên, Tiến sỹ Trần Chí Thành nhận định, khó khăn lớn nhất hiện nay của ngành Năng lượng nguyên tử là nguồn nhân lực. Chỉ tính riêng trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử ứng dụng, số lượng cán bộ đầu đàn cần tăng gấp 2 - 3 lần so với hiện nay mới có thể đáp ứng được nhu cầu phát triển.
Theo Tiến sĩ Trần Chí Thành, năng lượng nguyên tử là một lĩnh vực đặc biệt khó khăn trong học tập và nghiên cứu. Để đào tạo nên một chuyên gia có thể trực tiếp làm việc trong ngành, cần ít nhất 10 năm tích lũy kiến thức và kinh nghiệm. Với những chuyên gia đầu ngành, quãng thời gian này còn dài hơn và đòi hỏi thêm nhiều điều kiện đặc biệt.
Viện Năng lượng nguyên tử đang phát triển kế hoạch đào tạo nhân lực, trong đó ưu tiên đội ngũ cán bộ trẻ. Quy trình đào tạo được thiết kế bài bản, tham khảo theo mô hình của các quốc gia có ngành điện hạt nhân phát triển. Theo kế hoạch, các cán bộ trẻ sau khi được đào tạo trong nước sẽ được lựa chọn để sang làm việc tại các trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới, nhằm tích lũy kinh nghiệm, tiếp cận công nghệ tiên tiến và bồi dưỡng tinh thần đam mê với lĩnh vực đầy thách thức này.
Tiến sĩ Trần Chí Thành nhấn mạnh, ngoài việc đảm bảo mức lương hợp lý để thu hút nhân lực trẻ, ngành năng lượng nguyên tử cũng rất cần những chính sách đãi ngộ hấp dẫn, cùng sự động viên, truyền lửa từ các thế hệ chuyên gia đi trước.
(Tổng hợp)
