Chiến thắng của bà Takaichi không chỉ là cột mốc mang tính biểu tượng trong đời sống chính trị Nhật Bản mà còn mở ra một giai đoạn mới, phản ánh những biến chuyển sâu sắc trong đường lối đối nội và đối ngoại của quốc gia này.
Từ cô sinh viên mê nhạc rock đến biểu tượng lịch sử của Nhật Bản
Sinh năm 1961 tại tỉnh Nara, miền Trung Nhật Bản, bà Sanae Takaichi lớn lên trong một gia đình lao động bình thường, không có truyền thống chính trị. Cha bà làm việc trong ngành ô tô, mẹ là nhân viên cảnh sát địa phương. Tuổi trẻ của bà gắn liền với những chuyến tàu dài 6 tiếng mỗi ngày để theo học Đại học Kobe, nơi bà vừa học vừa làm thêm để tự trang trải học phí.
Ít ai ngờ rằng cô sinh viên yêu thích xe phân khối lớn và nhạc rock nặng - từng chơi trống trong một ban nhạc đại học và hâm mộ các nhóm Iron Maiden, Deep Purple - sau này lại trở thành người phụ nữ quyền lực nhất Nhật Bản.
Sau thời gian thực tập tại Quốc hội Mỹ năm 1987, bà Takaichi trở về nước, bắt đầu sự nghiệp truyền hình trước khi bước vào chính trường. Bà được bầu vào Hạ viện năm 1993 với tư cách ứng viên độc lập và sau đó gia nhập đảng Dân chủ Tự do (LDP) - lực lượng cầm quyền lâu đời nhất của Nhật Bản. Dưới thời cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà giữ nhiều chức vụ quan trọng, trong đó có Bộ trưởng Truyền thông và Bộ trưởng An ninh Kinh tế.
Sự kiện bà Sanae Takaichi được bầu làm Thủ tướng đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử đất nước Mặt Trời mọc có một phụ nữ đứng đầu chính phủ
Bà Takaichi được xem là người kế thừa trung thành đường lối của ông Abe, cả về tư tưởng lẫn phong cách lãnh đạo. Giới phân tích nhận định bà là một trong những nhân vật bảo thủ nhất trong nội bộ LDP, thể hiện rõ quan điểm cứng rắn về an ninh, quốc phòng và vai trò truyền thống của phụ nữ trong xã hội.
Việc bà Takaichi trở thành Thủ tướng được xem là thắng lợi mang tính lịch sử trong bối cảnh phụ nữ chỉ chiếm khoảng 10% số ghế trong Quốc hội Nhật Bản.
Bà từng phản đối việc cho phép phụ nữ giữ tên họ sau khi kết hôn và kiên quyết bảo vệ chế độ kế vị nam giới duy nhất đối với Hoàng gia. Dù từng cam kết nâng tỷ lệ nữ giới trong nội các lên mức "chuẩn Bắc Âu" - khoảng 50%, nhưng sau khi nhậm chức, bà chỉ bổ nhiệm 2 nữ Bộ trưởng.
Theo các nhà nghiên cứu, để có thể vươn tới vị trí cao nhất trong một đảng bảo thủ như LDP, bà Takaichi phải thể hiện lập trường thậm chí cứng rắn hơn nhiều đồng nghiệp nam. Nhiều người ví bà với cố Thủ tướng Anh Margaret Thatcher - biểu tượng của chủ nghĩa bảo thủ kiên định và tinh thần "người phụ nữ thép".
Chính sách quốc phòng tự cường
Ngay sau khi nhậm chức, Thủ tướng Takaichi tuyên bố sẽ đẩy nhanh việc sửa đổi Điều 9 Hiến pháp, cho phép Nhật Bản thực thi quyền phòng vệ tập thể và mở rộng năng lực tấn công phủ đầu. Chính phủ mới dự kiến nâng ngân sách quốc phòng lên 2% GDP vào năm 2027 - mức cao kỷ lục tương đương các chuẩn mực của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Nhật Bản hiện đang hiện đại hóa mạnh mẽ lực lượng phòng vệ, mua sắm tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk của Mỹ, nâng cấp tàu khu trục Izumo để có thể triển khai tiêm kích tàng hình F-35B, đồng thời đầu tư vào các lĩnh vực mới như không gian và an ninh mạng.
Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi (bên phải) vẫy tay chào khi bà khởi hành đến Malaysia để tham dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN, tại Sân bay Haneda ở Tokyo, ngày 25/10/2025
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng quá trình "tăng cường tự vệ" này thực chất vẫn nằm trong khuôn khổ chiến lược của Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Khoảng 54.000 binh sĩ Mỹ vẫn đang đồn trú tại Nhật Bản, đóng vai trò nòng cốt trong hệ thống phòng thủ khu vực. Washington đã hoan nghênh định hướng chính sách của bà Takaichi, coi đây là sự tiếp nối di sản của ông Abe trong việc "chia sẻ gánh nặng" với Mỹ.
Thách thức về kinh tế, dân số suy giảm và bài toán nhập cư
Ngay sau khi bà Takaichi nhậm chức, kinh tế là ưu tiên hàng đầu trong chương trình hành động của chính phủ mới. Sau nhiều năm tăng trưởng chậm, Nhật Bản đang đối mặt với vòng luẩn quẩn giữa lạm phát, dân số già và nợ công cao kỷ lục - vượt 250% GDP.
Thủ tướng Takaichi cam kết thúc đẩy các chính sách phúc lợi, mở rộng trợ cấp nuôi con, khuyến khích phụ nữ và người cao tuổi tham gia lao động nhằm duy trì nguồn nhân lực. Tuy nhiên, các biện pháp này được dự báo sẽ làm gia tăng áp lực tài chính và có nguy cơ kích thích lạm phát.
Bà cũng phải xử lý mối quan hệ thương mại phức tạp với Mỹ - đối tác và đồng minh lớn nhất - sau khi hai bên ký lại thỏa thuận thương mại năm 2025, trong đó Washington vẫn duy trì mức thuế cao đối với ô tô Nhật Bản.
Nhật Bản hiện là quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất trong nhóm G7, với tốc độ giảm dân số nhanh chưa từng có. Trong khi nhiều chuyên gia cho rằng mở cửa nhập cư là giải pháp duy nhất để khắc phục tình trạng thiếu hụt lao động, Thủ tướng Takaichi lại thể hiện quan điểm thận trọng, thậm chí cứng rắn với người nước ngoài. Trong chiến dịch tranh cử, bà từng chỉ trích "du khách gây rối" tại Công viên Nara - phát biểu bị dư luận cho là mang màu sắc bài ngoại.
Sự kiện bà Sanae Takaichi trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản là dấu mốc quan trọng trong lịch sử chính trị nước này, phản ánh khát vọng thay đổi và sức sống của nền dân chủ Nhật Bản. Tuy nhiên, con đường phía trước của bà không hề bằng phẳng: vừa phải duy trì sự ổn định trong nội bộ LDP, vừa xử lý mối quan hệ nhạy cảm với Mỹ, đồng thời đối mặt với áp lực cải cách trong nước.
Bà Takaichi từng nói: "Tôi muốn biến lo lắng thành hy vọng và giúp người dân cảm thấy tự hào về đất nước mình". Nhưng trong bối cảnh Nhật Bản đang đứng trước những thách thức to lớn về dân số, kinh tế và an ninh, việc hiện thực hóa khát vọng ấy sẽ đòi hỏi nhiều hơn những lời hứa chính trị - đó là tầm nhìn chiến lược và bản lĩnh của một nhà lãnh đạo độc lập.
