Tháng 8 vừa qua, tức hơn 1 tháng sau khi sáp nhập địa giới hành chính, Tập đoàn Hòa Phát và UBND tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức lễ khởi động cảng nước sâu Bãi Gốc thuộc xã Hòa Xuân, tỉnh Đắk Lắk với tổng mức đầu tư hơn 24.000 tỉ đồng.
Phát triển hệ thống cảng biển
Theo quy hoạch, dự án Cảng nước sâu Bãi Gốc có tổng diện tích hơn 370 ha, gồm 156 ha vùng đất và 214 ha vùng nước, được đầu tư theo hai giai đoạn. Cảng gồm 13 bến cập tàu chuyên dùng, trong đó 6 bến tổng hợp và 6 bến hàng lỏng - khí có thể tiếp nhận tàu 50.000 DWT, cùng 1 bến SPM phục vụ xuất nhập hàng dầu thô. Giai đoạn 1 của dự án có tổng vốn đầu tư 8.800 tỉ đồng, dự kiến hoàn thành và đưa vào vận hành quý III/2028, với công suất khoảng 26 triệu tấn hàng hóa mỗi năm.
Ông Tạ Anh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, nhấn mạnh: "Dự án sẽ tạo sức lan tỏa cho thương mại, dịch vụ, giải quyết việc làm cho hàng chục ngàn lao động, góp phần nâng cao đời sống người dân và tăng thu ngân sách bền vững. Đây là công trình được chính quyền và nhân dân mong mỏi từ lâu".
Cùng với dự án Bãi Gốc, hệ thống cảng biển ở khu vực Tây Nguyên - Nam Trung Bộ đang dần hoàn thiện và mở rộng. Nếu cảng Vũng Rô của Đắk Lắk là cảng tổng hợp có thể đón tàu 10.000 DWT, thì cụm cảng Quy Nhơn lại giữ vai trò đầu mối logistics quan trọng của tỉnh Gia Lai, với 5 bến tổng hợp và 2 bến chuyên dùng đang khai thác. Năm 2024, cảng này đưa vào hoạt động bến số 1, đủ năng lực tiếp nhận cùng lúc 2 tàu 30.000 DWT đầy tải, giúp sản lượng hàng hóa đạt 11,8 triệu tấn, tăng 23% so với năm 2023.
Vân Phong sẽ là trung tâm logistics của cả khu vực. Ảnh: KỲ NAM
Ông Đặng Văn Hòa, Phó Tổng giám đốc cảng Quy Nhơn, cho biết: "Đây là lợi thế lớn để kết nối Tây Nguyên ra biển, đồng thời là cửa ngõ gần nhất cho Nam Lào, Bắc Campuchia và Thái Lan. Cảng Quy Nhơn chính là động lực để Gia Lai phát triển kinh tế biển trong tương lai".
Riêng Lâm Đồng, hiện có 3 cảng tổng hợp đang hoạt động gồm Phan Thiết, Phú Quý và Vĩnh Tân, với tổng sản lượng hàng hóa thông qua đạt trung bình 16 triệu tấn/năm. Đáng chú ý, cảng Vĩnh Tân hiện không chỉ phục vụ Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân, mà còn đảm nhiệm vận chuyển hàng hóa cho khu vực Tây Nguyên. Cảng đã đưa vào khai thác hai bến tàu 3.000 DWT và 50.000 DWT, và theo quy hoạch có thể mở rộng để đón tàu 100.000 DWT trong thời gian tới.
LÊN TÂY NGUYÊN: Mong lắm cây cầu bắc qua sông Đăk A KôiTuy nhiên, nói đến phát triển mạnh cảng biển phải kể đến Khánh Hòa, với 2 cảng biển lớn là cảng Cam Ranh và cảng Vân Phong. Trong đó, cảng Cam Ranh đang khai thác 2 bến với độ sâu trước bến từ 11,6-13,3 m, mỗi cầu cảng hơn 300 m, nhờ đó có năng lực tiếp nhận tàu 30.000 DWT và 50.000 DWT. Hiện, Khánh Hòa đang dự định xây mới cầu dẫn nối từ bờ ra cầu cảng số 2 để tiếp nhận tàu tải trọng đến 70.000 DWT giảm tải.
Trong khi đó, cảng Vân Phong được quy hoạch là cảng trung chuyển quốc tế đặc biệt, có thể đón tàu 100.000 DWT tổng hợp, tàu rời 300.000 DWT và tàu hàng lỏng/khí 150.000 DWT. Thực tế cho thấy chỉ sau 5 năm vận hành, nơi đây đã trở thành cửa ngõ xuất nhập khẩu trọng yếu của khu vực.
Hầu hết thiết bị điện gió phục vụ các dự án lớn như Trung Nam 400 MW tại Ea H'leo (Đắk Lắk), Ia Pech 100 MW (Gia Lai) hay Đắk Đrưng 300 MW (Đắk Nông cũ) đều được nhập qua cảng này. Ngoài ra, phân bón, xi măng nhập khẩu cũng được vận chuyển trực tiếp từ Vân Phong lên các tỉnh Tây Nguyên. Ngược lại, nguồn nguyên liệu gỗ rừng trồng, cà phê, tinh bột sắn tại các tỉnh Nam Tây Nguyên đều được xuất đi qua cảng Vân Phong.
Theo lãnh đạo UBND tỉnh Khánh Hòa, với kinh tế biển và hậu cần cảng, địa phương đang hướng đến mục tiêu trở thành "trái tim logistics" cho cả vùng, kể cả khu vực Nam Lào, Đông Bắc Campuchia. "Tỉnh cũng đang có chủ trương nâng cấp các cảng Cà Ná, Ninh Chữ thành cảng tổng hợp quốc gia, đầu mối khu vực loại I" - đại diện lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa cho hay.
Mở rộng hạ tầng kết nối đường bộ
Tỉnh Khánh Hòa đặt mục tiêu tăng trưởng hai con số ngay trong năm 2025, và chìa khóa để hiện thực hóa tham vọng này chính là phát triển hạ tầng giao thông kết nối vùng. Theo lãnh đạo tỉnh, địa phương đang tập trung đầu tư mạnh cho hệ thống đường bộ nhằm tạo hành lang vận chuyển hàng hóa từ Tây Nguyên ra cảng biển Vân Phong, cửa ngõ chiến lược của khu vực Nam Trung Bộ.
Hiện Khánh Hòa đang thúc tiến độ tuyến cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, được xem là tuyến "xương sống" giúp vận chuyển nông sản, vật liệu, hàng hóa xuất khẩu từ Tây Nguyên xuống cảng biển. Song song đó, tỉnh cũng đẩy nhanh thủ tục đầu tư cao tốc Nha Trang - Đà Lạt, nâng cấp Quốc lộ 26B, và hoàn thiện tuyến đường ven biển liên vùng nối với Lâm Đồng, Ninh Thuận (cũ). Khi hoàn thành, hệ thống này sẽ tạo nên mạng lưới giao thông liên hoàn, kết nối vùng duyên hải và cao nguyên, góp phần biến Khánh Hòa thành trung tâm logistics - du lịch - công nghiệp của miền Trung.
Với tỉnh Đắk Lắk, ngoài việc đẩy nhanh tiến độ dự án tuyến cao tốc Khánh Hòa - Đắk Lắk, tỉnh đang đề xuất xây dựng đường cao tốc Đông - Tây với chiều dài khoảng 130 km, điểm đầu giáp với cảng Bãi Gốc, điểm cuối kết nối với đường Hồ Chí Minh (đoạn qua Buôn Hồ). Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 30.000 tỉ đồng từ nguồn vốn ngân sách trung ương hoặc hình thức đối tác công tư (PPP).
Theo UBND tỉnh Đắk Lắk, đây sẽ là tuyến huyết mạch chiến lược, không chỉ kết nối "rừng với biển" mà còn giúp đồng bộ hạ tầng giao thông, đẩy mạnh lưu thông hàng hóa giữa Tây Nguyên và duyên hải miền Trung. Ngoài ra, hàng hóa trong vùng và từ Lào, Campuchia cũng có thể xuất nhập khẩu trực tiếp ra thế giới qua cảng Bãi Gốc, rút ngắn đáng kể thời gian vận chuyển.
Trong khi đó, Gia Lai, địa phương nằm tại vị trí trung tâm của trục phát triển Bắc - Nam và Tam giác phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia, cũng đang nổi lên như điểm nút logistics mới của khu vực. Với lợi thế kết nối trực tiếp đến Đông Bắc Campuchia và Nam Lào qua Cửa khẩu Quốc tế Lệ Thanh, tỉnh đang thu hút đầu tư mạnh vào kho bãi, cụm công nghiệp và khu kinh tế cửa khẩu nhằm phát triển trung tâm trung chuyển hàng hóa liên quốc gia.
Mạng lưới Quốc lộ 14, 19 và 25 đang giúp Gia Lai kết nối trực tiếp với cảng Quy Nhơn và cảng Vũng Rô, cho phép vận chuyển container không cần trung chuyển. Bên cạnh đó, tỉnh cũng đang xúc tiến cao tốc Tây - Đông Gia Lai, nối thẳng với cảng Quy Nhơn, mở ra tuyến xuất khẩu nông sản, gỗ, quặng và hàng công nghiệp từ Bắc Tây Nguyên ra biển một cách thuận tiện.
Tương tự, tỉnh Lâm Đồng cũng đang đẩy mạnh 2 tuyến cao tốc quan trọng là Tân Phú - Bảo Lộc và Bảo Lộc - Liên Khương, gần như song song với tuyến Bắc - Nam, kết nối Tây Nguyên với vùng kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ, tạo nên động lực phát triển mạnh mẽ cho các địa phương. Trong đó, cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương dài gần 74 km, vốn đầu tư hơn 17.700 tỉ đồng, đã được khởi công từ tháng 6-2025, còn cao tốc Tân Phú - Bảo Lộc cũng dự kiến khởi công ngay trong năm nay.
Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng - ông Hồ Văn Mười - cho biết 2 dự án này đang được "ưu tiên" để hoàn thành đúng tiến độ. Khi đi vào hoạt động sẽ hoàn thiện tuyến Dầu Giây - Liên Khương dài hơn 200 km, rút ngắn thời gian di chuyển TP HCM - Đà Lạt từ 6 giờ xuống còn 3 giờ và giảm tải đáng kể cho Quốc lộ 20.
Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình bày tỏ tin tưởng khi 2 tuyến cao tốc này hoàn thành, Việt Nam sẽ có một trục giao thông xương sống hiện đại, kết nối vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với thủ phủ Tây Nguyên - Đà Lạt.
Không dừng lại ở đó, dự án cao tốc Nha Trang - Đà Lạt dài khoảng 99 km, tổng vốn hơn 25.000 tỉ đồng, cũng đang được Khánh Hòa và Lâm Đồng phối hợp xúc tiến. Tuyến này sẽ nối trực tiếp cao tốc Dầu Giây - Liên Khương qua Đà Lạt xuống Nha Trang, tạo nên hành lang cao tốc mới xuyên qua các vùng kinh tế chiến lược TP HCM - Đông Nam Bộ - Tây Nguyên - Nam Trung Bộ. Đây không chỉ là "tuyến đường nối rừng, hoa và biển", mà còn là cánh cửa mở ra biển lớn cho Tây Nguyên.
4 tỉnh, 6 sân bay
Khu vực Tây Nguyên - Nam Trung Bộ gồm 4 tỉnh là Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng nhưng hiện có 6 sân bay dân sự đang hoạt động hiệu quả là Phù Cát, Pleiku, Tuy Hòa, Buôn Ma Thuột, Cam Ranh và Liên Khương. Theo quy hoạch giai đoạn 2021-2030, cả 6 sân bay này đều đạt cấp 4C trở lên với tổng công suất 48 triệu lượt khách và hơn 180.000 tấn hàng hóa mỗi năm. Riêng sân bay Cam Ranh đạt cấp 4E với công suất 25 triệu lượt khách và 100.000 tấn hàng hóa lưu thông qua cảng vào năm 2030.
Ngoài 6 sân bay đang hoạt động, Lâm Đồng và Khánh Hòa còn đang xúc tiến đầu tư 2 sân bay lưỡng dụng là Phan Thiết (Bình Thuận cũ) và Thành Sơn (Ninh Thuận cũ) cũng như xây mới sân bay Vân Phong (Khánh Hòa) nhằm khơi thông trục kinh tế chiến lược của khu vực này.
(Còn tiếp)
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 3-11
