Cơn ác mộng sau những lời hứa "việc nhẹ lương cao"
Sau chiến dịch trấn áp các băng đảng điều hành tổng đài lừa đảo ở Myawaddy, Myanmar kéo dài 1 tháng qua, chính quyền Mae Sot (ở biên giới Thái Lan - Myanmar) đã tạm giữ hơn 7.000 công dân nước ngoài. Với khoảng 2.000 người đã được hồi hương, hiện vẫn còn 5.000 nạn nhân khác vẫn đang mắc kẹt tại đây. Lực lượng Biên phòng liên minh với chính quyền quân sự Myanmar đã yêu cầu các quốc gia hồi hương công dân nước mình, với sự hỗ trợ điều phối từ phía Thái Lan.
Hàng ngàn thanh niên nam, nữ ốm yếu, kiệt sức và sợ hãi, từ khắp các quốc gia trên thế giới ngồi thành hàng, chen chúc vai kề vai, khẩu trang che kín miệng và mắt… là cảnh tượng đang xảy ra hàng ngày tại trại tập trung ở Mae Sot.
Các nạn nhân được giải cứu đang sống chen chúc trong các khu tập trung ở Mae Sot.
Thế nhưng, bi kịch dường như chưa dừng lại ở đó. Những người sống sót thấy mình như bị mắc kẹt một lần nữa, lần này là trong các cơ sở quá tải không có dịch vụ chăm sóc y tế, thức ăn hạn chế và không biết khi nào họ sẽ được về nhà.
Một thanh niên Ấn Độ cho biết có khoảng 800 người bị giam trong cùng một cơ sở với anh, chia sẻ 10 nhà vệ sinh bẩn thỉu. Nhiều người bị ốm, sốt... nhưng không được trợ giúp y tế.
Các nhóm vũ trang đang giam giữ những người sống sót, trong khi lực lượng chức năng Thái Lan bên kia biên giới cho biết họ đang chờ hành động từ chính quyền quê hương của những người bị giam giữ.
Đây là một trong những cuộc giải cứu lớn nhất đối với những người lao động cưỡng bức trong lịch sử hiện đại, nhưng những nỗ lực lớn đầu tiên nhằm trấn áp ngành công nghiệp lừa đảo qua mạng có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng nhân đạo tiềm ẩn.
Ước tính, còn khoảng 5.000 nạn nhân nữa vẫn đang chờ được hồi hương.
Theo ước tính của Viện Hòa bình Hoa Kỳ, những người được thả chỉ là một phần nhỏ trong số 300.000 người đang làm việc trong các mạng lưới lừa đảo tương tự trên khắp khu vực. Các nhóm nhân quyền và các nhà phân tích nói thêm rằng các mạng lưới điều hành những vụ lừa đảo bất hợp pháp này sẽ tiếp tục hoạt động trừ khi có hành động quyết liệt và rộng rãi hơn nữa.
Cuộc trấn áp quy mô lớn
Những người bị mắc kẹt, một số người trong số họ có trình độ học vấn cao và thông thạo tiếng Anh, ban đầu bị dụ đến Thái Lan với lời hứa về công việc văn phòng béo bở, nhưng rồi chỉ để thấy mình bị nhốt trong các tòa nhà, nơi họ mô tả là bị buộc phải ngồi máy tính tới 16 giờ mỗi ngày để thực hiện các cuộc gọi lừa đảo. Từ chối làm việc có thể bị đánh đập, bỏ đói và chích điện...
"Hộ chiếu bị tịch thu, không thể ra ngoài và mọi thứ giống như địa ngục, một địa ngục trần gian", một người đàn ông Pakistan bị mắc kẹt kể lại ký ức kinh hoàng với phóng viên hãng tin AP.
Lực lượng biên phòng Karen trấn áp các trung tâm lừa đảo tại thị trấn Myawaddy, phía đông Myanmar, ngày 24/2/2025.
Các vụ lừa đảo trên mạng được điều hành từ các khu phức hợp đã phát triển mạnh trong thời kỳ đại dịch COVID-19, nhắm vào mọi người dân, mọi tầng lớp trên khắp thế giới. Văn phòng Liên hợp quốc về Ma túy và Tội phạm ước tính rằng chỉ riêng ở châu Á đã thiệt hại từ 18 - 37 tỷ USD vào năm 2023 do các hoạt động lừa đảo xuyên biên giới.
Trung Quốc bắt đầu thúc đẩy các chính quyền trong khu vực thực hiện các chiến dịch đàn áp tội phạm lừa đảo vào năm nay, sau khi nam diễn viên Vương Tinh bị bán sang Myanmar bởi những lời hứa về một công việc hậu hĩnh ở Thái Lan. Bạn gái của anh đã dẫn đầu một chiến dịch truyền thông xã hội lan truyền dẫn đến việc anh được chính quyền giải thoát.
Sau vụ giải cứu đó, một quan chức chính phủ cấp cao của Trung Quốc đã đến thăm Thái Lan và Myanmar để yêu cầu chấm dứt các vụ lừa đảo. Sau đó, chính quyền Thái Lan đã cắt điện, internet tại năm thị trấn biên giới ở Myanmar để ngăn chặn hoạt động của các trung tâm lừa đảo.
Từ lao động cưỡng bức đến giam giữ
Khi số người được thả tăng lên đến hàng nghìn, những nạn nhân lừa đảo trước đây bị bắt làm nô lệ thấy mình hiện bị giam giữ vô thời hạn trong trại tập trung. Hầu hết đều bị giam trong các trại lính do Lực lượng Biên phòng Karen kiểm soát hoặc các khu nhà lừa đảo được tái sử dụng, nơi nhiều người đã ở từ đầu tháng 2. Trong nhiều tuần, các nạn nhân nam và cả nữ sống trong điều kiện mất vệ sinh, ngủ trên sàn nhà và ăn uống kham khổ...
Các nạn nhân được giải cứu hiện sống trong điều kiện tồi tàn, không được chăm sóc y tế.
"Chúng tôi cảm thấy như một phước lành khi thoát khỏi cái bẫy đó, nhưng thực tế là mọi người chỉ muốn trở về nhà", một người đàn ông Ấn Độ, 24 tuổi, nói.
Một danh sách chưa được xác nhận do chính quyền Myanmar cung cấp cho biết họ đang giam giữ công dân từ 29 quốc gia bao gồm Philippines, Kenya và cả Cộng hòa Czech.
Những chuyến bay giải cứu
Chính quyền Thái Lan cho biết họ không thể cho phép người nước ngoài vượt biên giới từ Myanmar trừ khi họ có thể được trục xuất ngay lập tức, khiến nhiều người phải chờ đợi sự giúp đỡ từ các đại sứ quán.
Trung Quốc đã thuê một chuyến bay thuê đến sân bay nhỏ Mae Sot hôm 13/3 để đón một nhóm công dân của mình, nhưng không phải quốc gia nào cũng có thể làm được như vậy. Có khoảng 130 người Ethiopia đang chờ đợi tại một căn cứ quân sự của Thái Lan, bị mắc kẹt vì không có vé máy bay có giá khoảng 600 USD/người. Hàng chục người Indonesia đã được đưa bằng xe buýt ra ngoài vào một buổi sáng tuần trước, đẩy những chiếc vali và mang theo những chiếc túi nilon đựng đồ đạc ít ỏi của họ khi họ đến Bangkok để bay về nhà.
Những nạn nhân may mắn được trở về quê hương.
Các quan chức Thái Lan đã họp trong tuần này với đại diện của các đại sứ quán nước ngoài, cam kết sẽ hành động "nhanh nhất có thể" để họ có thể giải cứu công dân bị mắc kẹt của mình. Nhưng họ cảnh báo rằng Thái Lan chỉ có thể tiếp nhận 300 người mỗi ngày, giảm so với mức 500 người trước đó. Họ cũng tuyên bố sẽ cho phép nhân viên các đại sứ quán sang Myanmar để hỗ trợ công dân của mình.
Nhà nghiên cứu Joe Freeman của Tổ chức Ân xá Quốc tế tại Myanmar cho biết: "Những gì chúng ta đang chứng kiến tại biên giới Thái Lan - Myanmar hiện nay là kết quả của nhiều năm không hành động trước cuộc khủng hoảng buôn người, vốn đã gây ra tác động tàn khốc đến hàng chục nghìn người, nhiều người trong số họ chỉ đơn giản là muốn tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn, nhưng đã bị dụ dỗ đến những khu phức hợp lừa đảo bằng những lời hứa hão huyền".
Quân đội Thái Lan kiểm tra một chiếc xe tải tại một trạm kiểm soát để ngăn chặn nạn buôn người dọc biên giới với Myanmar, ngày 26/2/2025.
Ước tính còn khoảng 1.000 kẻ lừa đảo qua tổng đài đang lẩn trốn ở Myawaddy, Myanmar. Các chiến dịch truy quét tội phạm lừa đảo sẽ còn là cuộc chiến dài ngày, cần sự nỗ lực và hợp tác của chính quyền nhiều quốc gia. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý các nhóm tội phạm mạng liên tục thay đổi chiến thuật. Vì vậy, chính phủ các nước cần phát động những chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng về lừa đảo "việc nhẹ, lương cao" ở nước ngoài.
