Hơn 90% mẫu muối trên thế giới có chứa vi nhựa
Vi nhựa là các hạt nhựa có kích thước nhỏ hơn 5 mm, hình thành do sự phân rã của các mảnh nhựa lớn hoặc được sử dụng trực tiếp trong sản xuất công nghiệp. Trong những năm gần đây, hàng loạt nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng vi nhựa xuất hiện phổ biến trong muối ăn.
Theo nghiên cứu của Kim Seung Kyu (2018), hơn 90% mẫu muối thương mại thuộc 39 nhãn hiệu khác nhau trên toàn cầu bao gồm muối biển, muối hồ và muối mỏ đều phát hiện có vi nhựa. Hàm lượng trung bình dao động từ 0 đến 1.674 hạt/kg muối biển, 28 – 462 hạt/kg trong muối hồ và 0 – 148 hạt/kg trong muối mỏ. Đáng chú ý, muối sản xuất ở khu vực châu Á có lượng vi nhựa cao hơn các châu lục khác.
Tương tự, nghiên cứu của Karami (2017) trên 17 nhãn hiệu muối từ 8 quốc gia (Australia, Pháp, Iran, Nhật Bản, Malaysia, New Zealand, Bồ Đào Nha và Nam Phi) cho thấy vi nhựa có mặt trong 16/17 mẫu. Một khảo sát toàn cầu khác của Hyemi Lee (2019) cũng ghi nhận 94% sản phẩm muối thử nghiệm chứa vi nhựa, với hàm lượng trung bình khoảng 140 hạt/kg.
Những con số này cho thấy ô nhiễm vi nhựa không còn là vấn đề riêng của đại dương, mà đã len lỏi vào chính nguồn thực phẩm hàng ngày của con người.
Vi nhựa tồn tại trong muối ăn (ảnh AI).
Nguồn gốc vi nhựa trong muối đến từ đâu?
Theo nhóm nghiên cứu của Hyemi Lee, có hai con đường chính khiến hạt vi nhựa xâm nhập vào muối ăn.
Thứ nhất, từ môi trường biển và nước ngọt bị ô nhiễm nhựa. Nhựa chiếm tới 60 – 80% tổng lượng rác thải biển, thậm chí có nơi lên tới 95%. Khi các mảnh nhựa lớn phân rã dưới tác động của ánh sáng, sóng biển, hay quá trình sinh học, chúng tạo thành các hạt vi nhựa trôi nổi và xâm nhập vào nước biển, hồ hoặc muối khai thác từ đó.
Thứ hai, vi nhựa có thể xuất hiện trong quá trình chế biến, đóng gói muối. Việc sử dụng thiết bị, bao bì hoặc vật liệu chứa thành phần nhựa dễ khiến sản phẩm bị nhiễm vi nhựa thứ cấp, đặc biệt với muối mỏ khai thác trong điều kiện khép kín.
Ăn muối nhiễm vi nhựa có hại như thế nào?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi người trưởng thành không nên tiêu thụ quá 5g muối mỗi ngày, trong khi người Việt Nam ăn 9,4 g muối gần gấp đôi khuyến cáo.
Dù lượng vi nhựa trong muối có vẻ nhỏ, song việc tích lũy lâu dài có thể dẫn đến những rủi ro chưa lường hết.
Các nhà khoa học cho biết, vi nhựa không dễ phân hủy và có khả năng tích lũy sinh học trong cơ thể. Khi đi vào hệ tiêu hóa, chúng có thể gây stress oxy hóa, tổn thương DNA, phản ứng viêm và rối loạn chuyển hóa tế bào. Một khi tình trạng viêm trở thành mãn tính, nguy cơ dẫn đến các bệnh tim mạch, ung thư, hoặc rối loạn miễn dịch là hoàn toàn có thể xảy ra.
Đáng lo ngại hơn, các hạt vi nhựa còn có khả năng hấp phụ các chất độc hại khác trong môi trường, như hydrocacbon đa vòng thơm (PAHs), thuốc trừ sâu hữu cơ clo, chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POPs) và kim loại nặng. Khi đi vào cơ thể qua đường ăn uống, những hợp chất này có thể tác động đến hệ thần kinh, nội tiết và sinh sản thậm chí ở liều lượng rất thấp.
Vi nhựa có mặt ở khắp nơi (ảnh minh họa).
Dù đến nay chưa có nghiên cứu nào xác định rõ ngưỡng ảnh hưởng của vi nhựa trong muối ăn đối với sức khỏe con người, các chuyên gia cảnh báo đây là quá trình phơi nhiễm tiềm tàng, âm ỉ và kéo dài.
Trong bối cảnh nhựa được sử dụng ngày càng phổ biến, việc ô nhiễm vi nhựa trong môi trường đặc biệt là trong muối ăn là lời cảnh tỉnh rõ ràng về mặt sinh thái và sức khỏe cộng đồng.
Hiện nay, thế giới vẫn chưa có quy chuẩn cụ thể về hàm lượng vi nhựa tối đa cho phép trong muối ăn. Việc thiếu dữ liệu khoa học đầy đủ khiến công tác quản lý, giám sát và cảnh báo người tiêu dùng gặp nhiều khó khăn.
Các nhà khoa học cho rằng, cần triển khai thêm những nghiên cứu sâu về: Mức độ phơi nhiễm vi nhựa thông qua thực phẩm, đặc biệt là muối và hải sản; Ảnh hưởng của vi nhựa tới hệ tiêu hóa, mô sinh học và chuỗi thức ăn;
Các giải pháp kiểm soát nguồn thải nhựa từ sản xuất, bao bì và rác thải sinh hoạt. Người tiêu dùng có thể giảm nguy cơ phơi nhiễm bằng cách chọn mua muối có nguồn gốc rõ ràng, hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần, và ủng hộ các sáng kiến giảm rác thải nhựa trong đời sống hàng ngày.
