Một gia đình gồm 4 người ở Đài Loan, Trung Quốc, đồng loạt mắc bệnh ung thư. Bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân đến từ việc họ đều sử dụng đũa tre đã bị mốc để ăn cơm trong một thời gian dài.
Việc dùng đũa để ăn cơm là nét văn hóa quen thuộc của nhiều gia đình Á Đông. Do đó, câu chuyện trên nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội và gây hoang mang trong dư luận.
Chia sẻ về vấn đề này trên VnExpress, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, đa số mọi người đều dùng đũa tre hoặc gỗ, một số ít dùng sản phẩm inox. Tuy nhiên, nhiều người có thói quen sau khi rửa sạch đũa liền cho vào ống đũa hoặc chạn bát. Lúc này, đũa không được hong khô hoàn toàn, độ ẩm cao dễ sinh ra nấm mốc, ảnh hưởng xấu sức khỏe. Chưa kể, thời tiết của miền Bắc là môi trường thuận lợi để nấm mốc phát triển, tấn công thực phẩm và đồ dùng sinh hoạt.
Hầu hết các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam luôn dùng đũa để gắp thức ăn
Đũa gỗ hoặc tre khi bị mốc sinh ra nhiều loại nấm mốc khác nhau tùy vào điều kiện nhiệt độ, không khí và môi trường tồn tại, ảnh hưởng sức khỏe. Nấm mốc ở trên đũa còn có thể phát tán vào trong không gian của nhà bếp, bám vào các thực phẩm, thậm chí tiếp xúc trực tiếp với cơ thể.
Nấm mốc dễ sinh ra chất aflatoxin - một độc tố bền vững với nhiệt độ cao, khó bị phá hủy hoàn toàn. Chất này là một trong những nguyên nhân nguy cơ gây bệnh ung thư.
Bên cạnh đó, đũa làm bằng tre, gỗ, để thường xuyên trong môi trường ẩm ướt, tích nước, là môi trường thuận lợi để các vi khuẩn như cầu tụ vàng và E.coli phát triển, sử dụng thời gian dài sẽ biến chất, gây ngộ độc mạn tính.
Để hạn chế nấm mốc, vi khuẩn, bát đũa, dao thớt khi sử dụng xong nên rửa luôn và rửa thật sạch, treo hoặc kê lên để vật dụng nhanh khô (đối với thớt). Còn đối với đũa, nên để tách ra và phơi ra nắng cho đũa nhanh khô chứ không nên dồn đống khiến đũa ẩm, ướt.
Đũa cũng có hạn sử dụng như bất kỳ vật dụng gia đình nào khác. Dù là đũa có chất lượng tốt đến đâu thì cũng nên thay sau khi sử dụng 3-6 tháng. Khi có dấu hiệu mốc, xơ gỗ bong ra... cần loại bỏ ngay.
Hiểu rõ về Aflatoxin
Aflatoxin là một loại độc tố vi nấm được sản sinh một cách tự nhiên do một số loài Aspergillus (một loại nấm mốc). Hiện nay, các nhà nghiên cứu đã phát hiện khoảng 16 loại Aflatoxin khác nhau, trong đó Aflatoxin B1 là loại mạnh nhất.
Sau khi vào cơ thể người hoặc động vật, Aflatoxin B1 chủ yếu được gan chuyển hóa thành một loại dẫn xuất khác, có khả năng gắn chèn với ADN nên gây ra đột biến gen. Nếu đột biến gen khiến tế bào phân chia không ngừng nghỉ thì sẽ khởi phát ung thư.
Vì Aflatoxin B1 chủ yếu được chuyển hóa bởi gan, nên nó cũng là chất gây ung thư gan mạnh nhất mà con người từng biết.
Aflatoxin trong nấm mốc trên đũa, thớt, đồ ăn có thể gây ung thư gan
Theo tài liệu nghiên cứu của Cục Dược phẩm và Thực phẩm (FDA) Hoa Kỳ, nấm mốc Aflatoxin hoạt động rất bền bỉ với nhiệt. Hoá chất này dạng tinh thể trắng, không bị phân huỷ khi đun nấu thông thường nên rất khó xử lý.
Đặc biệt, chỉ cần hấp thu quá 1 mg aflatoxin người ăn cũng có nguy cơ mắc ung thư gan ở mức độ nặng. Ví dụ một người có cân nặng khoảng 70 kg, nếu hấp thu quá 20mg aflatoxin có thể dẫn đến tử vong, bác sĩ Huỳnh Liên Đoàn, Hội Y học TP.HCM trả lời trên báo Sức khỏe & Đời sống.
Cách vệ sinh và bảo quản hợp lý là có thể giảm thiểu rất nhiều nguy cơ bị mốc trên đũa và thớt như sau:
- Đừng chà xát quá mạnh: Nhiều người thích dùng một tay nắm đũa rồi chà xát với chất tẩy rửa vài lần vì nghĩ rằng qua ma sát có thể cọ rửa sạch sẽ hơn. Cách rửa này có thể dễ làm trôi lớp bảo vệ, khiến đũa trở nên thô ráp, dễ nứt.
- Lau khô hoàn toàn trước khi cất giữ: Đũa sau khi rửa sạch nên phơi khô hoàn toàn hoặc phơi ở nơi thoáng gió rồi mới cất vào tủ.
- Khử trùng đun sôi hàng tuần: Tốt nhất mỗi tuần nên khử trùng đũa một lần, có thể cho đũa vào nước sôi nửa tiếng hoặc dùng tủ khử trùng để khử trùng.
Bản thân những vật dụng trên không phải là thứ gây ung thư nhưng nếu sử dụng không đúng cách sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn sinh sôi.
