Dưới đôi bàn tay khéo léo của người dân, những tổ ong khoái tự nhiên được lấy từ rừng sâu trở thành món ăn béo ngậy, thơm nức, vừa mang đậm hương vị thiên nhiên vừa thể hiện tri thức ẩm thực bản địa lâu đời.
Nhộng ong khoái nướng - đặc sản dung dị của núi rừng
Đặc sản núi rừng Việt Nam vốn phong phú như chính thiên nhiên nơi ấy, hoang dã, chân thật, và không dành cho những ai ngại trải nghiệm. Giữa hàng chục món ăn được xem là "hương rừng gọi nhớ" như măng nướng, pa pỉnh tộp, thịt trâu gác bếp, chẩm chéo… nhộng ong khoái nướng là cái tên ít người dám thử nhưng một khi đã ăn sẽ nhớ mãi hương vị khó quên ấy.
Người dân vùng Tây Bắc, đặc biệt là Sơn La, Phú Thọ, Yên Bái thường săn ong khoái vào mùa hè, khi những tổ ong tự nhiên bám kín trên cành cây cao trong rừng sâu. Ong khoái khác với ong mật nuôi, tổ của chúng thường lớn, xếp tầng, phủ lớp sáp dày. Bên trong tổ là những con nhộng trắng ngà, mềm mịn tinh túy của núi rừng. Để lấy được tổ ong khoái, người đi rừng phải trèo lên cây cao hàng chục mét, tay cầm bó đuốc khói để xua ong, cẩn thận cắt từng mảng sáp rồi cho vào gùi. Một công việc đầy rủi ro nhưng bù lại, phần thưởng là thứ đặc sản thiên nhiên mà không món nào sánh kịp.
Nguồn: Mai Thơm Chuyện Vùng Cao
Nhộng ong khoái có thể chế biến nhiều kiểu, nhưng nướng là cách phổ biến và "đậm chất rừng" nhất. Người dân địa phương chọn những mảng tổ ong có nhiều nhộng béo, đặt lên lá chuối rồi gói kín, kẹp giữa hai thanh tre, nướng trên than hồng. Mùi khói len lỏi vào từng ô sáp, làm chảy mật ong hòa cùng chất béo tự nhiên của nhộng. Khi nướng vừa chín tới, nhộng ong căng mọng, da bóng nhẹ, cắn vào là vị béo bùi tràn ra, thơm nức mà không hề tanh. Mùi khói nhẹ, vị ngọt thanh của mật, chút giòn của sáp ong cháy xém, tất cả tạo nên hương vị "nguyên sơ" chỉ có thể tìm thấy giữa đại ngàn.
Tiktoker Mai Thơm Chuyện Vùng Cao đã chia sẻ cách làm món nhộng ong khoái nướng của mình chỉ với một vài nguyên liệu đơn giản. Củ kiệu mang thái nhỏ, rưới đều lên 2 mặt của nhộng ong, thêm chút gia vị và gói bằng là chuối, kẹp que tre và nướng đều 2 mặt. Video chia sẻ công thức nhộng ong khoái nướng này đã thu hút hơn 9,3 triệu lượt xem trên Facebook.
Nguồn: Mai Thơm Chuyện Vùng Cao
Theo kinh nghiệm của người Tày ở Bắc Kạn, món này ngon nhất là khi ăn cùng chẩm chéo hoặc muối ớt mắc khén. Cái cay tê tê nơi đầu lưỡi khiến vị béo được trung hòa, để lại hậu ngọt dịu. Người miền xuôi thường bảo, chỉ cần ngửi thôi đã "no mùi", nhưng ai từng dám thử thì lại say mê không dứt. Thậm chí, nhiều du khách còn mua cả tổ ong mang về, nướng tại chỗ, hoặc xào lá chanh, hấp xôi, làm món nhậu cùng rượu ngô men lá - thứ men đặc sản của miền cao.
Cách để giữ vị núi rừng trong món nhộng ong khoái nướng
Không chỉ là món ăn, nhộng ong khoái còn được xem như vị thuốc quý. Trong Đông y, ong và nhộng ong được cho là có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức đề kháng, tốt cho người mới ốm dậy. Nhộng ong chứa nhiều protein, chất béo tự nhiên và axit amin hiếm, giúp bồi bổ sức khỏe, cải thiện trí nhớ, thậm chí có tác dụng như "thần dược rừng" với cánh đàn ông. Người Mường còn truyền lại rằng, ăn nhộng ong khoái vào đầu mùa hè giúp "mát gan, khỏe người", chống lại cảm lạnh và mệt mỏi do thay đổi thời tiết. Dẫu vậy, có một điều cần đặc biệt chú ý là nhộng ong cũng dễ bị dị ứng, với những ai cơ địa dễ dị ứng nên cẩn trọng khi ăn.
Nguồn: Mai Thơm Chuyện Vùng Cao
Tuy nhiên, để làm được món này ngon không hề đơn giản. Tổ ong khoái sau khi lấy về phải được làm sạch, bỏ lớp sáp đen ngoài cùng, chỉ giữ phần nhộng trắng ngà. Khi nướng, lửa phải vừa, không quá to để tránh cháy sáp, cũng không quá nhỏ khiến nhộng bị nhão. Người sành ăn thường nhìn màu khói và ngửi mùi mật để canh thời điểm "chín tới" khi nhộng ong chuyển vàng nhạt, sáp giòn nhẹ, hương tỏa khắp không gian.
Một số nhà hàng đặc sản vùng cao ở Hòa Bình, Bắc Kạn, Sơn La nay cũng đã đưa nhộng ong khoái nướng vào thực đơn cho du khách muốn thử vị "ẩm thực dám ăn". Tuy nhiên, nguồn ong khoái tự nhiên ngày càng khan hiếm, nên món này chỉ xuất hiện theo mùa, và không phải ai cũng có cơ hội nếm thử. Có nơi còn sáng tạo, chế biến nhộng ong khoái thành món xào lá chanh, nhộng om chuối xanh, hoặc gói lá dong hấp xôi, tạo nên những biến thể mới nhưng vẫn giữ trọn vị béo bùi tự nhiên.
Nguồn: Mai Thơm Chuyện Vùng Cao
Trên mạng xã hội, không ít video ghi lại cảnh người dân nướng tổ ong giữa rừng, khói bay nghi ngút, tiếng xèo xèo nghe "thòm thèm" giữa khung cảnh hoang sơ. Dưới phần bình luận, có người thốt lên "trông rợn mà ngon", "món này chắc chỉ người bản địa mới dám ăn", hay "vừa sợ vừa muốn thử". Chính cảm giác ấy vừa e dè, vừa tò mò lại là điều khiến ẩm thực núi rừng Việt Nam cuốn hút đến thế. Nó không chỉ thỏa mãn vị giác, mà còn cho ta cảm giác được chạm đến sự nguyên bản của thiên nhiên, của con người sống giữa đại ngàn.
Một bữa ăn có thể chỉ vài con nhộng ong nướng chín vàng, vài bát rượu ngô men lá, thêm ít chẩm chéo cay nồng. Nhưng trong không gian rừng núi, giữa tiếng suối róc rách và mùi khói rơm len qua kẽ lá, bữa ăn ấy lại chứa cả một nét văn hóa, thứ tinh túy của đời sống miền sơn cước. Để rồi khi trở về phố thị, người ta vẫn còn nhớ mãi vị béo ngậy của nhộng ong, nhớ khói rừng phảng phất và nhớ cả cái cảm giác "run run" khi dám thử một món ăn tưởng chừng quá xa lạ.
