Phát hiện mới tại Pù Luông
Một loài động vật có vú hoàn toàn mới vừa được các nhà khoa học phát hiện tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông (tỉnh Thanh Hóa).
Ngày 26-10, ông Lê Đình Phương – Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông – cho biết các nhà nghiên cứu đã chính thức công bố phát hiện loài chuột chũi mới, có tên Euroscaptor darwini, lần đầu tiên được ghi nhận trên thế giới.
Phát hiện quan trọng này là kết quả hợp tác giữa Viện Sinh học (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), Đại học Quốc gia Hà Nội, Trường Đại học Hồng Đức (Thanh Hóa) cùng Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Công trình không chỉ góp phần làm phong phú thêm danh mục động vật có vú tại Việt Nam mà còn mang ý nghĩa khoa học lớn trong nghiên cứu đa dạng sinh học của khu vực.
Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông nằm ở phía Tây tỉnh Thanh Hóa, thuộc địa bàn hai huyện Bá Thước và Quan Hóa (cũ), với tổng diện tích 16.982,6 ha. Đây là một trong những khu rừng đặc dụng có giá trị sinh học cao nhất ở miền Bắc Việt Nam.
Hệ sinh thái rừng tại Pù Luông chủ yếu là rừng kín nhiệt đới thường xanh theo mùa, nơi sinh trưởng của 1.579 loài thực vật, trong đó có 58 loài quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới, cùng 106 loài nằm trong danh mục của IUCN (2022).
Không chỉ phong phú về thảm thực vật, hệ động vật của Pù Luông cũng vô cùng đa dạng với 908 loài đã được ghi nhận. Trong số này có 47 loài đang bị đe dọa tuyệt chủng và cần được bảo tồn khẩn cấp, cùng 257 loài được liệt kê trong danh mục của IUCN (2022).
Bên cạnh giá trị khoa học và sinh học, Pù Luông còn nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, hệ thống núi đá vôi xen kẽ thung lũng, ruộng bậc thang và bản làng nguyên sơ. Chính vẻ đẹp ấy đã biến nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách yêu thiên nhiên và thích khám phá, đặc biệt thu hút du khách quốc tế tìm về trải nghiệm không gian rừng nhiệt đới và văn hóa bản địa đặc sắc.
Khẳng định giá trị đa dạng sinh học đặc biệt
Ông Lê Đình Phương cho biết, loài động vật mới được đặt tên khoa học là Euroscaptor darwini (chuột chũi Darwin), nhằm vinh danh Charles Darwin – nhà tự nhiên học vĩ đại có những đóng góp nền tảng cho sinh học tiến hóa, góp phần định hình tư duy phân loại học hiện đại và mở rộng hiểu biết của nhân loại về quá trình hình thành loài.
Theo ông Phương, chuột chũi Darwin hiện mới chỉ được ghi nhận tại khu vực điển hình trong Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, thuộc vùng Bắc Trung Bộ của Việt Nam. Phát hiện này nâng tổng số loài chuột chũi được biết đến trên thế giới từ 10 lên 11 loài, trong đó riêng Việt Nam đã có 6 loài được ghi nhận.
Trong quá trình khảo sát, các nhà khoa học đã thu thập mẫu vật dọc theo tuyến rừng rậm nằm ở sườn núi phía tây nam dãy Pù Luông, ở độ cao khoảng 900 – 1.100 mét so với mực nước biển. Kết quả nghiên cứu này không chỉ khẳng định giá trị đa dạng sinh học đặc biệt của Pù Luông mà còn mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới về tiến hóa và sinh thái học ở khu vực miền núi Bắc Trung Bộ.
Trong quá trình khảo sát, nhóm nghiên cứu đã thu thập được các mẫu vật dọc theo tuyến rừng rậm nằm trên sườn núi phía tây nam của dãy Pù Luông, ở độ cao từ 900 đến 1.100 mét so với mực nước biển. Đây là khu vực có địa hình phức tạp, thảm thực vật dày đặc – môi trường sống lý tưởng cho các loài chuột chũi sinh tồn và phát triển.
Theo các nhà khoa học, Euroscaptor darwini thể hiện những đặc điểm hình thái rất riêng biệt, dễ dàng phân biệt với các loài cùng chi. Những khác biệt này được xác định thông qua các dấu hiệu giải phẫu hiếm gặp, chưa từng được ghi nhận ở bất kỳ loài chuột chũi nào trước đây.
Đặc điểm nổi bật nhất của loài mới này là chiếc đuôi cực kỳ ngắn, chỉ nhô ra khỏi bề mặt da khoảng hơn 2 mm. Toàn bộ phần đuôi được bao phủ bởi lớp lông cứng, thưa và ngắn, có xu hướng dài dần về phía đầu xa – một đặc điểm hình thái độc đáo giúp phân biệt chuột chũi Darwin với các loài chuột chũi khác trong khu vực châu Á.
Đáng chú ý, đuôi của chuột chũi Darwin chỉ gồm sáu đến bảy đốt sống, ít hơn đáng kể so với các loài cùng chi Euroscaptor khác. Sự rút ngắn này được xem là kết quả của quá trình tiến hóa thích nghi mạnh mẽ với môi trường sống ngầm, nơi cơ thể cần tối ưu hóa để di chuyển linh hoạt trong lòng đất.
Không chỉ dừng lại ở khác biệt hình thái, các kết quả phân tích ADN cũng xác nhận loài chuột chũi mới này có sự tách biệt di truyền rõ ràng so với các loài Euroscaptor từng được ghi nhận ở Việt Nam, Lào và Trung Quốc. Điều này củng cố giá trị khoa học của phát hiện và khẳng định đây là một loài hoàn toàn mới đối với khoa học thế giới.
Ông Lê Đình Phương cho rằng, phát hiện này không chỉ góp phần mở rộng hiểu biết về cơ chế thích nghi của các loài động vật sống ngầm, mà còn là minh chứng cho tiềm năng đa dạng sinh học to lớn của Việt Nam. Đồng thời, nó khẳng định vị thế của các nhà khoa học trong nước trên bản đồ nghiên cứu tiến hóa và bảo tồn sinh học toàn cầu.
(Tổng hợp/Ảnh: Internet)
