Nhiều bậc cha mẹ cảm thấy lo lắng, thậm chí bực bội khi con thường xuyên “cãi lại” lời người lớn và nghĩ ngay rằng con hư, thiếu lễ phép.
Thực tế, việc trẻ phản ứng, đối đáp lại không hẳn xuất phát từ tính cách xấu, mà có thể là dấu hiệu của sự phát triển bình thường trong quá trình hình thành cái tôi cá nhân.
Ở mỗi giai đoạn, đặc biệt là từ 3 tuổi trở lên, trẻ bắt đầu muốn khẳng định bản thân, có quan điểm và mong muốn được người lớn lắng nghe. Khi chưa biết cách diễn đạt phù hợp, lời nói của con có thể trở thành “cãi lại” trong mắt cha mẹ.
Một nguyên nhân khác là cách giao tiếp của người lớn. Nếu trẻ thường xuyên bị áp đặt, chỉ nhận mệnh lệnh thay vì được giải thích, bé dễ phản ứng bằng thái độ chống đối. Đồng thời, trẻ cũng học hỏi rất nhanh từ môi trường xung quanh: nếu thường thấy người lớn tranh cãi, dùng giọng điệu gay gắt, trẻ sẽ vô thức lặp lại.
Để ứng xử khéo léo, cha mẹ cần giữ bình tĩnh, tránh quát mắng hay gắn nhãn “con hư”. Thay vào đó, hãy xem con đang thực sự muốn nói gì. Khi con phản đối, hãy cho con cơ hội giải thích, sau đó nhẹ nhàng đưa ra lý do tại sao điều cha mẹ yêu cầu là cần thiết.
Bên cạnh đó, cha mẹ có thể hướng dẫn con cách nói chuyện lễ phép, chẳng hạn: “Con có thể nói: Mẹ ơi, con muốn làm thế này được không?” thay vì cãi ngang.
Như vậy, việc “cãi lại” không nhất thiết là dấu hiệu hư hỏng, mà có thể là bước đệm để trẻ học cách giao tiếp, bày tỏ quan điểm. Quan trọng là cha mẹ đồng hành, uốn nắn con theo hướng tôn trọng và thấu hiểu.
Việc trẻ thường xuyên cãi lại lời người lớn không đồng nghĩa với “con hư”, mà có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
1. Nhu cầu khẳng định bản thân:
Khi lớn hơn một chút, trẻ bắt đầu có suy nghĩ, quan điểm riêng và muốn được công nhận. Việc “cãi lại” đôi khi chỉ là cách con thể hiện “con cũng có ý kiến”.
2. Giai đoạn phát triển tâm lý:
Trẻ em từ 3–6 tuổi hay tuổi tiểu học thường bước vào giai đoạn muốn thử giới hạn, tò mò xem “người lớn sẽ phản ứng thế nào”.
3. Cách giao tiếp của người lớn:
Nếu trẻ thường xuyên bị áp đặt, ra lệnh mà không được giải thích, các bé dễ phản ứng bằng sự chống đối.
4. Ảnh hưởng môi trường:
Trẻ có thể bắt chước cách nói chuyện, thái độ từ bạn bè, phim ảnh, thậm chí từ chính bố mẹ.
Thay vì vội quy chụp “con hư”, cha mẹ nên:
Lắng nghe xem con thực sự muốn nói gì.
Giải thích lý do tại sao cần làm hoặc không nên làm việc đó.
Giữ thái độ bình tĩnh, không la mắng gay gắt, vì càng căng thẳng thì con càng chống đối.
Khuyến khích con bày tỏ suy nghĩ bằng lời lẽ lịch sự, tôn trọng.
